रक्त शर्करा चाचणी म्हणजे काय?
रक्त शर्करा चाचणी ही अशी प्रक्रिया आहे जी आपल्या रक्तातील साखर किंवा ग्लूकोजची मात्रा मोजते. मधुमेहाचे निदान करण्यात मदत करण्यासाठी आपला डॉक्टर हे चाचणी करण्यास सांगू शकेल. मधुमेह असलेले लोक त्यांच्या चाचणीचे व्यवस्थापन करण्यासाठी या चाचणीचा वापर करू शकतात.
रक्त शर्करा चाचणी त्वरित परिणाम देतात आणि आपल्याला पुढील माहिती देतात:
तुमचे आहार किंवा व्यायामाची नियमितता बदलण्याची गरज आहे
तुमच्या मधुमेहावरील औषधे किंवा उपचार कसे कार्यरत आहेत
जर आपले रक्त शर्करा पातळी उच्च किंवा कमी असेल तर
मधुमेहासाठी आपला संपूर्ण उपचार व्यवस्थापित करण्यायोग्य आहेत का ?
नियमित तपासणीचा भाग म्हणून आपला डॉक्टर रक्त शर्करा चाचणी देखील सांगू शकतो. तुम्ही मधुमेहाच्या सुरवातीच्या पायरीवर आहात कि तुम्हाला आधीच मधुमेह झालेला आहे हे बघण्यासाठी डॉक्टर चाचणी सांगू शकतो, ज्या स्थितीमध्ये आपली रक्त शर्करा पातळी सामान्यपेक्षा जास्त असेल.
खालील पैकी कोणतेही घटक असल्यास मधुमेहाचा धोका वाढतो:
आपण 45 वर्ष किंवा त्याहून मोठे आहात
तुम्ही खूप वजनदार आहात
तुम्ही जास्त व्यायाम करत नाही
तुम्हाला उच्च रक्तदाब, उच्च ट्रायग्लिसरायड्स किंवा कमी चांगल्या कोलेस्टेरॉलची पातळी (एचडीएल)आहे.
आपल्याकडे गर्भधारणा मधुमेहाचा इतिहास आहे किंवा 9 पौंड प्रती वजनाचा बाळ जन्माला आला आहे
इन्सुलिन प्रतिकार असल्याचा आपल्याकडे इतिहास आहे
आपल्याकडे स्ट्रोक किंवा हायपरटेन्शनचा इतिहास आहे
आपण आशियाई,आफ्रिकन,हिस्पॅनिक,पॅसिफिक बेटी किंवा मूळ अमेरिकन आहात
आपल्याकडे मधुमेहाचा कौटुंबिक इतिहास आहे
रक्त शर्करा चाचणी काय करते?
आपल्याला मधुमेह आहेत का हे पाहण्यासाठी आपले डॉक्टर रक्त शर्करा चाचणीची मागणी करू शकतात.चाचणी आपल्या रक्तातील ग्लूकोजची मात्रा मोजेल. आपले शरीर अन्न व फळे यांसारख्या आहारातील कर्बोदकांमधे घेते आणि त्यांना ग्लुकोजमध्ये रूपांतरित करते. शर्करा,हे शरीराचे मुख्य स्त्रोत आहे. मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी,होम टेस्ट रक्त शर्करा पातळीवर लक्ष ठेवण्यास मदत करते. रक्तातील साखरेची चाचणी घेतल्यास आपल्याला आपले आहार,व्यायाम किंवा मधुमेह औषधे समायोजित करण्याची आवश्यकता आहे किंवा नाही हे पाहण्यासाठी आपले रक्त शर्करा पातळी ठरविण्यात मदत होऊ शकते.कमी रक्त शर्करा (हाइपोग्लिसेमिया)उपचार न केल्यास कोमा मध्ये जाऊ शकतो.हाय ब्लड शुगर (हायपरग्लासेमिया)मुळे केटोएसिडिसिस होऊ शकते,जो एक जीवघेणा आजार आहे जो बऱ्याचदा टाइप 1मधुमेहाच कारण बनतात. केटोएसिडिसिस होतो जेव्हा आपले शरीर उर्जेसाठी फक्त चरबी वापरण्यास प्रारंभ करते. दीर्घ काळापर्यंत हायपरग्लेसेमिया हृदय, मूत्रपिंड आणि डोळा यांच्यातील रोगासह न्यूरोपॅथी (तंत्रिका क्षति)साठी आपले जोखीम वाढवू शकते.
रक्त शर्करा चाचणीचे धोके आणि दुष्प्रभाव कोणते आहेत?
रक्तातील साखरेच्या चाचणी मध्ये जोखीम किंवा साइड इफेक्ट्स नसते. आपण सुई टोचलेल्या जागेवर वर दुःख,सूज आणि जखम अनुभवू शकता,विशेषतः जर आपण शिरापासून रक्त काढत असाल तर.हे एका दिवसात दूर होत.
रक्त शर्करा चाचण्या प्रकार:
आपण दोन मार्गांनी रक्त शर्करा चाचणी घेऊ शकता. जे लोक त्यांच्या मधुमेहाचे परीक्षण करत आहेत किंवा त्यांचे व्यवस्थापन करीत आहेत ते दररोज चाचणीसाठी ग्लूकोमीटर वापरुन त्यांच्या बोटांवर बारीक सुई मारून छिद्र करू शकता .दुसऱ्या पद्धतीमध्ये रक्त काढले जाते.मधुमेहासाठी सामान्यपणे रक्त नमुने वापरली जातात. आपले डॉक्टर उपवास रक्त शर्करा (एफबीएस) चाचणी ऑर्डर करतील.ही चाचणी आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी किंवा ग्लोकोसिलेटेड हेमोग्लोबिनचा मापन करते,याला हीमोग्लोबिन ए 1 सी चाचणी देखील म्हणतात. या चाचणीच्या परिणामांनी मागील 9 0 दिवसांमध्ये आपल्या रक्तातील साखरेचे प्रमाण प्रतिबिंबित केले आहे. परिणाम दिसून येईल की आपल्याला मधुमेह असल्यास आणि मधुमेहावरील नियंत्रण कसे करावे यावर लक्ष ठेवू शकता.
रक्तातील साखर तपासतपासणी कधी करावी ?
आपण आपल्या रक्त शर्करा चाचणी चा कधी आणि किती वेळा तपास केला पाहिजे हे मधुमेहाच्या प्रकारावर आणि आपल्या उपचारांवर अवलंबून असते.
टाइप 1 मधुमेह
अमेरिकन डायबिटीज असोसिएशनच्या (एडीए)मते,आपण एकाधिक डोस इंसुलिन किंवा इंसुलिन पंप असलेले टाईप 1 मधुमेहाचे व्यवस्थापन करत असल्यास, आपल्या ब्लड शुगरचे निरीक्षण करण्यापूर्वी आपण याची काळजी घ्यावी:
जेवण किंवा स्नॅक खाणे
व्यायाम
झोप
ड्रायव्हिंग किंवा बेबीसिटिंग सारख्या गंभीर कार्ये
उच्च रक्त शर्करा
आपल्याला मधुमेह असल्यास आणि खूप तहान लागत असून वारंवार मूत्रास जावे लागत असल्यास,आपण आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी तपासू इच्छिता. हे उच्च रक्त शर्कराचे लक्षण असू शकते आणि आपल्याला आपल्या उपचार योजनेमध्ये सुधारणा करण्याची आवश्यकता असू शकते. जर आपला मधुमेह चांगला नियंत्रित असेल परंतु तरीही आपल्याला लक्षणे असतील तर याचा अर्थ कदाचित आपण आजारी आहात किंवा आपण तणावग्रस्त आहात. आपल्या कार्बोहाइड्रेट सेवनचा व्यायाम आणि व्यवस्थापन केल्याने आपले रक्त शर्करा पातळी कमी करण्यात मदत होऊ शकते. हे बदल कार्य करत नसल्यास,आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी लक्ष्य श्रेणीमध्ये कशी मिळवावी हे ठरविण्यासाठी आपल्याला आपल्या डॉक्टरांशी भेटण्याची आवश्यकता असू शकते.
कमी रक्त शर्करा
आपल्याला खालीलपैकी कोणतीही लक्षणे दिसल्यास आपले रक्त शर्करा पातळी तपासा:
खूप घाम येत असल्यास
चिडचिड किंवा अधीर
गोंधळलेली मनस्थिती
डोकेदुखी
भुक लागणे आणि मळमळ होणे
खूप झोप लागणे
ओठ किंवा जीभ मध्ये टिंगली किंवा काहीही संवेदना जाणवत नसल्यास
कमकुवत
राग,जिद्दी किंवा दुःखी
चक्राकार,दौड किंवा बेशुद्धपणा यासारख्या काही लक्षणे कमी रक्त शर्करा किंवा इनसुलिन शॉकचे लक्षण असू शकतात. जर आपण रोजच्या इंसुलिन इंजेक्शनवर असाल तर,आपल्या डॉक्टरांना ग्लुकॉन, एक औषधोपचार मागा जो आपल्याला रक्त कमी साखरेची प्रतिक्रिया असल्यास मदत करू शकेल. आपल्याला कमी रक्त शर्करा देखील असू शकतो आणि कोणतीही लक्षणे दिसू शकत नाहीत. याला हायपोग्लेसेमिया अनजान म्हणतात. जर आपल्याला हायपोग्लेसेमिया अनजानपणाचा इतिहास असेल तर आपल्याला आपल्या रक्तातील साखरेची अधिक तपासणी करण्याची आवश्यकता असू शकते.
गर्भवती महिला
काही महिला गर्भावस्थे दरम्यान गर्भधारणा मधुमेह विकसित करतात. हे असे आहे की जेव्हा आपले शरीर इंसुलिनचा वापर करते त्या प्रकारे हार्मोन हस्तक्षेप करतात. यामुळे रक्तातील साखरेचा संचय होतो. गर्भावस्थेच्या मधुमेह असल्यास आपल्या डॉक्टरांनी नियमितपणे आपल्या रक्तातील साखर तपासण्याची शिफारस केली पाहिजे. तपासणी केल्याने आपले रक्त ग्लूकोज पातळी निरोगी श्रेणीत असल्याचे सुनिश्चित होईल. गर्भधारणा मधुमेह बहुधा बाळंत झाल्यानंतर दूर निघून जातो.
नियोजित चाचणी नाही
आपल्याला टाइप 2मधुमेह असल्यास आणि आहार-आणि व्यायाम-आधारित उपचार योजना करत असल्यास होम टेस्टिंग अनावश्यक असू शकते. आपण कमी रक्त शर्कराशी संबंध नसलेले औषधे घेत असाल तर आपल्याला घराच्या चाचणीची देखील आवश्यकता नाही.