दातांची कीड

तोंड हे पचनसंस्थेचे प्रवेशद्वार आहे. त्यातून संसर्ग होण्याची भीती असते. त्यामुळे, मौखिक आरोग्याची कसोशीने काळजी घ्यायला हवी. प्रत्यक्षात मात्र तसे होत नाही...

दात, हिरड्या व तोंड या तीनही अवयवांचे आरोग्य हे मौखिक आरोग्यामध्ये येते. आरोग्याच्या दृष्टीने त्यांची नियमित तपासणी करणे आवश्यक असले तरीही प्रत्यक्षात मात्र जोपर्यंत असह्य दाढदुखी, दात हलणे वा दातांच्या अन्य तक्रारी सुरू होत नाहीत तोपर्यंत मौखिक आरोग्याकडे गांभीर्याने पाहिले जात नाही.

दात आणि तोंड यांच्या अनेक छोट्या-मोठ्या आजारांची लागण आपल्यातल्या अनेकांना झालेली असते. खराब झालेले दात, किडलेले दात, दाताचा संसर्ग, किटण, सुजलेल्या हिरड्या, हिरड्यांची झिजून उघडी झालेली मुळे असे अनेक प्रकार त्यात असतात. लहान मुलांच्या दातांच्या आरोग्याचे प्रश्न वेगळे असतात आणि मोठ्या व्यक्तींमधील दंतआरोग्याचे प्रश्न वेगळे असतात. त्यांच्यावर उपचार करण्याच्या पद्धतीतही फरक असतो. आपल्या आहारावर दातांचे आरोग्य अवलंबून असते, आहारात कोणत्या पदार्थांचा समावेश आहे, त्यातले अन्नघटक कोणते आहेत हे महत्त्वाचे असते. त्यांचा परिणाम दातांच्या आरोग्यावर होत असतो.

मौखिक आरोग्य चांगले नसल्यास दाताचे, हिरड्यांचे विकार होतात. दात स्वच्छ न ठेवल्यास त्या ठिकाणी आम्ल तयार होते व दात किडतात. या कारणामुळे ९५ टक्के लोकांचे दात किडलेले असतात. काहीवेळा त्यामुळे दाताला छिद्रे पडतात. ही छिद्रे भरली नाहीत तर दात लवकर पडतो आणि तो दुखायला लागतो. तेथील रक्तवाहिन्या तुटतात. तेथून रक्त व पू येतो. अशावेळी हिरड्यांचा आधार असलेले हाड घासले जाते.

दातांचे आरोग्य जपण्यासाठी काय करावे?

- दातांची हिरड्यांची नियमित तपासणी

- दातांसाठी फार कडक ब्रश वापरू नये

- किडलेल्या दातांची स्वच्छता वेळच्यावेळी करावी

- दातांमधील कीड स्वच्छ करणे

- खूप हलणारा दात काढून टाकावा

- दातांनी बाटलीचे झाकण किंवा कोणतीही कडक वस्तू तोडू नये

- दोऱ्याने किंवा हाताने अडकलेले अन्न काढू नये त्यामुळे हिरड्या दुखावतात.

- दात कोरू नयेत, असे केल्याने दातांना व हिरड्यांना इजा पोहोचते.

- दूधाचे दात पडून गेल्यावर नवीन येणाऱ्या दातांची काटेकोर काळजी घ्यावी.

आयुर्वेद सांगतोय अशी घ्या दातांच्या काळजी

दातांची काळजी कशी घ्यावी याविषयी आयुर्वेदात मार्गदर्शन करण्यात आलंय. दातांचं आरोग्य राखल्यास, संपूर्ण शरीराचं आरोग्य राखण्यास मदत होते. दररोज दात घासणं हे शरीरस्वास्थ्यासाठी गरजेचं आहे. यामुळे अनेक रोगांना लांब ठेवण्यास मदत होते. झोपल्यावर लाळेमधून स्रवणारे घटक तसंच, श्वासोच्छवासाने हवेमधले घटकही दातांच्या सभोवताली साठतात. निरोगी आरोग्यासाठी हे घटक काढून टाकणं निकडीचं आहे.

दातांचा आणि पचनाचा घनिष्ठ संबंध आहे. नीटपणे चावलेल्या अन्नाचं पचन सुलभपणे होतं. अन्न नीट चावता येण्यासाठी दातांची मुळं घट्ट असणं गरजेचं आहे. त्यासाठी दातांना मजबूत करणाऱ्या पदार्थांचा वापर करुन दात घासणं फायद्याचं ठरतं. दात घासल्यावर तोंडात निर्माण होणाऱ्या लाळेमुळे पचनाची क्रिया सुरळीत पार पडते. त्यामुळे सकाळी उठल्यावर दातांची योग्य पद्धतीनं स्वच्छता करणं आवश्यक आहे.

दातांच्या आरोग्यावर आहार, दिनचर्या आणि व्यसनं यांचा परिणाम होतो. दातांची योग्य निगा न राखल्यास अनेक समस्या निर्माण होतात. त्यामुळे दातांचं आरोग्य बिघडू नये याची काळजी घेणं गरजेचं आहे.

दात खराब का होतात?

- एकाच वेळी थंड आणि गरम पदार्थांचं सेवन केल्यानं दात ढिले होतात.
- तंबाखू, पान, सिगरेट या व्यसनांमुळे दातांवर किटण साचतं.
- दात कोरण्याच्या सवयीमुळे हिरड्यांमध्ये जखम होते.
- जोरात घासल्यानं हिरड्या सोलवटतात

दात घासण्यासाठी या पदार्थांचा वापर करा
- त्रिफळा चूर्णात दोन थेंब तिळाचं तेल घातलेलं मिश्रण
- तिळाची पूड, ज्येष्ठमधाची पूड आणि तिळाचं तेल एकत्र करून बनवलेली पेस्ट
- बकुळ, बाभूळ, करंज, वड, लिंब, आणि त्रिफळा यांचं समभाग घेऊन बनवलेलं चूर्ण
- बकुळ सालीपासून बनवलेलं चूर्ण
- निंबसालीची पावडर
- रुई, वड, खदीर, करंज यांच्या काड्या ब्रश करण्यासाठी चावा