We live in a world of technology. Thanks to all sorts of gadgets and apps, we now have easy access to whatever information we seek. Coming to healthcare too, there are various apps available now that can help you in the need of the hour. Take Bollywood legend Amitabh Bachchan’s recently launched an app for breast cancer as an example, which is named 'ABC of Breast Health'. This is the first-ever mobile app in the world dedicated to breast health and is launched in 12 most popular languages in the country. It's conceived, created and designed by Ushalaskhmi Breast Cancer Foundation.

Not many maybe aware of this, but Mr. Bachchan is a survivor of tuberculosis and Hepatitis B. In the recent years he has been associated with various health campaigns like Polio, Hepatitis B, Tuberculosis and Diabetes to spread awareness. At the launch of the app, the actor said that timely detection, treatment and awareness can help a person survive any disease. He shared his own story as an example to drive his point home.

"In 2005 when I was diagnosed with Hepatitis B, my 75 per cent liver was already damaged. I have been surviving with my 25 per cent liver since then. Because the disease was detected at a time and proper care was taken, today I am standing in front of you people.”

“In 2007, I was diagnosed with tuberculosis at an early stage, so I was able to take a treatment and come out of it. In short, I am saying from my life experiences, timely detection of any diseases is always beneficial," said Mr. Bachchan.

"Since I have been associated with various health campaigns, I have realised that people have very less knowledge about such diseases and are living with many misconceptions. This app will help commoners to gain a general awareness about breast cancer," he added.

The app is available on Google Play and Apple for free downloading. A proposal has also been submitted to the Health Ministry to consider incorporating the application in the official health portal of the Union Government.

Breast milk-it is one miracle drink the potential of which is yet not completely known. New studies are happening every day and there's a new dynamic that develops which states yet another unknown benefit of breast milk. “In truth, we have only begun to understand milk and how it helps both infants and mothers. It is an embarrassment to the entire scientific community that we have been so slow in recognizing that milk is so special," says Prof. Bruce German, Director of the Foods for Health Institute at the University of California, Davis. And when it comes to immunity building of the child, breast milk in itself is one health intervention that needs to be placed alongside vaccination.
A strong connection has been found to base the relationship between immunity and breastfeeding. As the World Immunization Week (24 April to 30 April) begins, we got in touch with Dr. Srinivas Murki, in-charge of the Neonatal Intensive Care Unit at Fernandez Hospital, Hyderabad. "Unravelling the mysteries of breast milk," he explained how latest developments about the subject have helped bring to light yet unknown connections between the child's immunity and breastfeeding.
"Breastfeeding is the only health intervention that can reduce infant mortality by 13 per cent," Dr Murki said. Feeding human milk to infants has the potential to save 800,000 lives every year globally. It also has the potential to prevent asthma, sepsis, necrotizing enterocolitis, respiratory infections and sudden death syndrome in the infants.
Dr Murki talked about the latest interventions that are happening around the subject of breastfeeding. He said that latest research has found that galactose, a sugar compound, can only be sourced through breast milk and helps form nucleotides in infants. In simpler words, it is a compound that is essential for the brain growth of the child.
Also, another compound called human milk oligosaccharides, found in breast milk, was thought to be of no use till now. However, latest studies show that it helps in development of friendly gut bacteria, both pre- and pro-biotic in the child. “In fact, oligosaccharides' percentage in the milk is even greater than its protein content, meaning that the compound had to hold a very significant role,” said the doctor.
"We live in a micro world, that means the number of bacteria in our bodies is more than that of cells. Hence, healthy bacteria is essential for our proper growth and to prevent many, many diseases," Dr Murki added.

The role of breastfeeding, especially the administration of colostrum (the first form of milk produced by breasts, is very significant in improving the infant's immunity. If the baby is premature, the role of colostrum and breastfeeding in general becomes more important as it significantly reduces the risk of death by infections (almost by 50 per cent) in premature babies, said Dr Murki.
The other benefits of breast milk, that is its impact of the thymus gland, the seeding of immunity in an infant and on IgA are already known, said the doctor. However, these new interventions have given the subject even more importance in its relationship with immunity.

Exclusive breastfeeding till six months and breastfeeding along with administration of other nutrition till two years is peremptory to ensure a healthy life for the infant. Both vaccination as well as breastfeeding need to complement each other to boost the immunity of an infant.

रजोनिवृत्ती म्हणजेच मेनोपॉज स्थितीत असलेल्या महिलांना जर ब्रेस्ट कॅन्सर झाला तर अशा महिलांमध्ये हृदयरोग होण्याचा धोकाही अनेक पटीने वाढतो. एका रिसर्चमधून अभ्यासकांना ही माहिती मिळाली आहे. या रिसर्चचे निष्कर्ष मेनोपॉज : द जर्नल ऑफ द नॉर्थ अमेरिकन मेनोपॉज सोसायटी नावाच्या मॅगझिनमध्ये प्रकाशित करण्यात आलाय.

कीमो आणि रेडिएशनमुळे हृदयरोगांचा धोका

व्हर्जिनिया विश्वविद्यालयातील प्राध्यापक जोआन पिंकर्टन म्हणाले की, 'कीमोथेरपी, रेडिएशन थेरपी आणि एरोमाटेज इनहिबिटर्सच्या उपयोग केल्याने ब्रेस्ट कॅन्सरचा उपचार घेत असलेल्या महिलांमध्ये हृदयरोग अधिक बघितला जातो. विकिरणांच्या संपर्कात आल्यावर ५ वर्षांनी हा हृदयरोग होऊ शकतो आणि याचा धोका ३० वर्षांपर्यंत कायम राहतो'.

धोका कसा होईल कमी?

पिंकर्टन म्हणाले की, 'जर तुम्हाला तुमचं हृदय निरोगी ठेवायचं असेल तर हेल्दी लाइफस्टाईल अंगीकारा. कारण हाच एक उपाय आहे, ज्याने ब्रेस्ट कॅन्सर पुन्हा होण्यापासून रोखला जाऊ शकतो. सोबतच हृदयरोग होण्याचा धोकाही याने कमी केला जाऊ शकतो'.

रूग्ण आणि सामान्य महिलेत तुलना

ब्रेस्ट कॅन्सरमधून बचावलेल्या महिला आणि ज्या महिलांना ब्रेस्ट कॅन्सर आहे. जर त्या पोस्ट मेनोपॉजच्या स्टेजमध्ये असतील तर अशा महिलांमध्ये हृदयरोगाचा धोका आणि कारणांची तुलना व मुल्यांकन करणे या रिसर्चचा उद्देश होता. या रिसर्चसाठी निवडल्या गेलेल्या सर्व महिला मेनोपॉज पार केलेल्या होत्या. यातील ९० ब्रेस्ट कॅन्सर सर्व्हाइवर महिलांची तुलना १९२ सामान्य महिलांशी केली गेली.

हृदयरोगाचे रिस्क फॅक्टर्स

अभ्यासकांना आढळलं की, ज्या महिला ब्रेस्ट कॅन्सर सर्वाइवर होत्या त्यांच्यात मेटाबॉलिक सिंड्रोम, डायबिटीस, एथेरोस्लेरोसिस आणि लठ्ठपणाची अनेक लक्षणे दिसली, तर ते हृदयरोगाशी संबंधित आजार होण्याचा सर्वात मोठा रिस्क फॅक्टर मानले जातात. सोबतच हृदयरोगाने मृत्यू होण्याच्या केसेसही कॅन्सरप्रमाणे अधिक आढळल्या.

ब्रेस्ट कॅन्सरची लक्षणे

स्तनाच्या आकार बदल जाणवणे, स्तन किंवा बाहूच्या खाली गाठ येणे, स्तन दाबल्यास वेदना होणे, स्तनातून चिकट पदार्थ बाहेर येणे, निप्पलचा पुढील भाग वाकणे किंवा लाल होणे, स्तनांमध्ये सूज येणे ही ब्रेस्ट कॅन्सरचा प्रमुख लक्षणे आहेत. ही लक्षणे दिसली तर वेळीच डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

कशी घ्याल काळजी?

- एक्सरसाइज आणि योगा नियमितपणे करावा

- मिठाचं अत्याधिक सेवन करू नये

- लाल मांसाचं अधिक सेवन करू नये

- सूर्याच्या प्रखर किरणांपासून बचाव करा

- अधिक प्रमाणात धुम्रपान किंवा मद्यसेवन करू नये

ब्रेस्ट कॅन्सर महिलांमध्ये होणारा सर्वात कॉमन कॅन्सर असून दिवसेंदिवस याचा धोका वाढताना दिसत आहे. खरं तर ब्रेस्ट कॅन्सर होण्यामागे अनेक कारणं असतात. पण सध्या या आजारबाबत अनेक समाजसेवी संस्थांनी उपक्रम राबवून जनजागृती केली असून याबाबत लोकंमध्येही जागरुकता पाहायला मिळते. परंतु अजुनही याकडे आणखी लक्ष देण्याची गरज आहे. ब्रेस्ट कॅन्सरकडे दुर्लक्षं करणं म्हणजेच जीवशी खेळणं ठरू शकतं. ब्रेस्ट कॅन्सरची लक्षणं कमी वयाच्या महिलांमध्ये आढळून येतात. याचं सर्वात महत्त्वाचं कारण म्हणजे, अनियमित जीवनशैली आणि अनहेल्दी डाएटचं सेवन करणं. पण घाबरून जाण्याचं कारण नही. वेळीच जर या आजाराची लक्षणं ओळखता आली तर या आजारावर उपचाक करणं अगदी सहज होतं. परंतु तुम्ही तुमच्या डाएटमध्ये काही आवश्यक बदल करून ब्रेस्ट कॅन्सरपासून दूर राहू शकता.

येथे काही पदार्थांबाबत आम्ही सांगणार आहोत, ज्यांना डेली डाएटमध्ये समावेश केल्यामुळे तुम्ही ब्रेस्ट कॅन्सरपासून बचाव करू शकता. जाणून घेऊया या पदार्थांबाबत...

बेरीज्

रासबेरी, ब्लॅकबेरी, क्रेनबेरी आणि चेरीमध्ये इलॅजिक अॅसिड (ellagic acid), एंथोसायानिडिन्स (anthocyanidins) आणि प्रोएंथोसायानिडिन्स (proanthocyanidins) असतात. जे कॅन्सरच्या पेशींसोबत लढतात आणि त्यांना मुळापासून नष्ट करतात. त्यामुळे दररोज बेरीज् नक्की खा.

सफरचंद

सफरचंदही ब्रेस्ट कॅन्सरपासून बचाव करण्यासाठी फायदेशीर समजलं जातं. याच्या सालीमध्ये अस्तित्वात असणारे कॅचिन्स (catechins) आणि फ्लेवोनॉल्स (flavonols) मेटाबॉलिज्म सुरक्षित ठेवण्यासाठी आणि कॅन्सरच्या पेशींपासून लढण्यासाठी मदत करते.

मशरूम

मशरूमही ब्रेस्ट कॅन्सरपासून सुटका मिळवण्यासाठी मदत करतो. काही वर्षांपूर्वी करण्यात आलेल्या एका संशोधनातून असं आढळून आलं आहे की, ज्या महिला दररोज एक मशरूम खात असतील त्यांच्यामध्ये ब्रेस्ट कॅन्सरची रिस्क 64 टक्क्यांनी कमी होता.

टोमॅटो

टोमॅटोमध्ये लायकोपेन (एक लाल कैरेटोनॉएड पिगमेंट) मुबलक प्रमाणात असतात. जे कॅन्सरचा धोका कमी करतात. ब्रेस्ट कॅन्सरपासून बचाव करण्यासाठी टोमॅटो सर्वात बेस्ट आहे. यामध्ये अॅन्टीऑक्सिडंट्सही मुबलक प्रमाणात असतात.

ग्रीन टी

वजन कमी करण्यापासून ते ब्लड प्रेशर नॉर्मल करण्यासाठी ग्रीन टी फायदेशीर ठरते. ग्रीन टीमध्ये मुबलक प्रमाणात पॉलीफेनॉल अॅन्टीऑक्सीडंट्स अस्तित्वात असतात. हे अॅन्टीऑक्सिडंट फ्री रेडिकल्समुळे होणाऱ्या डीएनए डॅमेजपासून पेशींना सुरक्षित ठेवतात. यावर अद्याप रिसर्च सुरू आहे. परंतु, दररोज ग्रीन टीचं सेवन केल्याने स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कमी केला जाऊ शकतो.

धान्य

यामध्ये फोलेट्स, व्हिटॅमन बी असतं, जे ब्रेस्ट कॅन्सर रोखण्यासाठी मदत करतं. गहू, ब्राउन राइस, मक्का, जवस, राई, बाजरी आणि ज्वारी यांसारखी धान्स हेल्दी डाएटचा महत्त्वपूर्ण भाग असतात. यामध्ये व्हिटॅमिन खनिज, प्रोटीन, फायबर आणि फायटोकेमिकल्स असतात.

फळभाज्या आणि डाळी

फळभाज्या आणि डाळींमध्ये मोठ्या प्रमाणावर प्रोटीन असतं. त्यामुळे यांचं सवन कॅन्सरसोबतच इतर गंभीर आजारांपासून बचाव करण्याचं काम करतो. यामध्ये कॅन्शिअम, आयर्न आणि व्हिटॅमिन बी मोठ्या प्रमाणावर असतं.

पालेभाज्या

अनेक संशोधनातून सिद्ध झाल्यानुसार, हिरव्या पालेभाज्यांमध्ये अनेक अशी तत्व आढळून येतात जी पेशींमधील डीएनच्या कमतरतेपासून वाचवण्यासाठी मदत करतात. ज्यामुळे कॅन्सरचा धोका कमी होतो.

टिप : वरील सर्व गोष्टी आम्ही केवळ माहिती म्हणून वाचकांपर्यंत पोहोचवत आहोत. यातून आम्ही कोणताही दावा करत नाही. त्यामुळे कोणताही उपाय करण्याआधी तज्ज्ञांचा सल्ला घेणं फायदेशीर ठरतं.

स्तनपान हे आईसोबतच बाळाच्या आरोग्यासाठीही फायदेशीर असते. बाळाला सुरूवातीचे काही महिने आवश्यक पोषणद्रव्य ही स्तनपानाच्या दूधातूनच मिळतात. आईचं दूध हे पचायला हलके असते. म्हणूनच आईच्या आहारातही आरोग्यदायी पदार्थांचा समावेश असणं आवश्यक आहे. आईचं दूध कमी असल्यास या 'ह्युमन ब्रेस्ट मिल्क बॅंक' करतात मदत

काही महिलांमध्ये आवश्यक दूधाची निर्मिती होऊ शकत नाही. अशावेळेस वेळीच तज्ञांचा सल्ला घेणं आवश्यक आहे. बाळाच्या आरोग्याच्या दृष्टीने स्तनपान देणार्‍या महिलांनी आहाराचं पथ्यपाणी सांभाळल्यास दूधाची निर्मिती आणि त्याचा प्रवाह सुरळीत होण्यास मदत होईल. स्तनपान करण्याचे '६' जबरदस्त फायदे!

कोणत्या पदार्थांचा आहारात समावेश केल्याने स्तनपानामध्ये दूध वाढेल ?

बदामाचं दूध -
बदामाच्या दूधामधील मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅट्स स्तनापान करणार्‍या स्त्रियांमधील दूध वाढवते. या दूधात कॅल्शियम, व्हिटॅमिन ए, डी, ई घटक मुबलक असतात. काही मुलांना नट्स (सुक्यामेव्याची) अ‍ॅलर्जी असू शकते. अशावेळेस आईने डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच त्याचा आहारात समावेश करावा.


फळांचा रस
फळं नैसर्गिक स्वरूपात आणि चावून खाणंच आरोग्यदायी आहे. मात्र काही फळांचा तुम्ही घरच्या घरी रस काढू शकता. मात्र बाळाला त्रास होत असल्यास सायट्रस म्हणजे आंबट स्वरूपाची, व्हिटॅमिन सी युक्त पदार्थ टाळा. अतिसाखर टाळा. स्तनपान करणार्‍या महिलांंच्या आहारात नकोच 'हे' पदार्थ

आल्याचा चहा
आलं हे दूध वाढवण्यास फायदेशीर ठरते. आलं स्तनपान करणार्‍या स्त्रियांच्या आरोग्यात फायदेशीर आहे. या दिवसांमध्ये पचनाचा त्रास, मळमळ कमी करण्यास, शरीरात रक्ताभिसरण सुधारण्यास मदत होते. दिवसाला 1-3 कप चहा पिणं पुरेसे आहे.

मेथी
मेथीदेखील आईचं दूध वाढवायला मदत करते. आहारात मेथीचा काढा, भाजी किंवा लाडवाच्या स्वरूपात समावेश केला जाऊ शकतो. दिवसाला 2-3 कप मेथीचा काढा पुरेसा आहे.