पपई म्हणजे अनेक आरोग्यदायी फळांपैकी एक... निसर्गतः उष्ण असलेले हे फळ अरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरतं. याच्या सेवनाने शरीरासोबतच त्वचा आणि केसांचे आरोग्य उत्तम राखण्यासाठी फायदा होतो. पपईमध्ये अनेक आवश्यक पोषक तत्व जसं अ‍ॅन्टीऑक्सिडंट, व्हिटॅमिन्स आणि मिनरल्स आढळून येतात. जे शरीराचं कार्य सुरळीत चालण्यासाठी उपयोगी ठरतात. पपईमध्ये लायकोपीनही मोठ्या प्रमाणात असतं, जाणून घेऊया आहारामध्ये पपईचा समावेश केल्याने होणाऱ्या आरोग्यदायी फायद्यांबाबत...

पपई खाण्याचे आरोग्यदायी फायदे :

वजन कमी होण्यासाठी

पपईमध्ये फायबर मुबलक प्रमाणात असतं. ज्यामुळे बऱ्याच वेळापर्यंत पोट भरल्याप्रमाणे वाटते. त्यामुळे तुम्ही ओव्हर इटिंगपासून दूर राहता. जर तुम्ही वजन कमी करण्याचा विचार करत असाल तर पपई तुमच्यासाठी उत्तम पर्याय आहे.

रोगप्रतिकार शक्ती वाढविण्यासाठी

पपईमध्ये शक्तीशाली अ‍ॅन्टीऑक्सिडंट आढळून येतात. जसं कॅरोटिन्स, फ्लॅवोनॉएड्स, व्हिटॅमिन-सी इत्यादी. याच्या सेवनाने रोगप्रतिकार शक्ती वाढण्यास मदत होते. परिणामी शरीरातं अनेक आजारांपासून रक्षण होतं.

डोळ्यांसाठी उत्तम

पपईमध्ये व्हिटॅमिनी ए मुबलक प्रमाणात आढळून येतं. ज्यामुळे तुमच्या डोळ्यांची दृष्टी जिजेनेरेट होण्यापासून बचाव होतो. त्याचबरोबर मेक्यूलर डिजेनरेशन यांसारख्या डोळ्यांच्या समस्यांपासूनही सुटका होते.

हाडांच्या मजबूतीसाठी

हाडांचे आरोग्य स्वस्थ आणि मजबूत ठेवण्यासाठी दररोज पपईचे सेवन करा. पपईचं सेवन शरीरातील हाडांच्या मजबूतीसाठी मदत करतं. यामध्ये अ‍ॅन्टीइंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात. जे हाडांच्या समस्या दूर करण्यासाठी मदत करतात. त्याचबरोबर व्हिटॅमिन-सी असल्यामुळे हे अर्थरायटिस यांसारख्या समस्यांपासून दूर राहण्यासाठी मदत होते.

पचनक्रिया सुरळीत होण्यासाठी

पपईमध्ये डायजेस्टिव एंजाइम्ससारखं पपेन असतं, जे पचनक्रिया सुरळीत ठेवण्यासाठी मदत करतं. त्याचबरोबर यामध्ये असलेलं फायबर शरीरातील पचनक्रिया सुरळीत ठेवण्यासाठी मदत करतं.

लहाणपणीच्या खेळांमध्ये समाविष्ट होणारा आणि प्रत्येकालाच आवडणारा खेळ म्हणजे, दोरीच्या उड्या. पण तुम्हाला माहीत आहे का? तुम्ही लहानपणी गंमत म्हणून खेळत असलेल्या खेळाचा वर्कआउटमध्येही समावेश होतो. खेळ आणि फिटनेसशी निगडीत असणाऱ्या व्यक्ती आपल्या वर्कआउटमध्ये दोरीच्या उड्यांचा समावेश करत असतात. फक्त दोरीच्या उड्यांचेच शरीराला अनेक फायदे होतात. याचा वापर आपण वजन नियंत्रणात ठेवण्यासाठीही करण्यात येतो. त्यामुळे तुम्ही कोणत्याही साइड इफेक्टशिवाय वजन कमी करण्याचा विचार करत असाल तर तुमच्या वर्कआउटमध्ये दोरीच्या उड्यांचा समावेश करायला विसरू नका. जाणून घेऊया दोरीच्या उड्यांचा वर्कआउट प्लॅनमध्ये समावेश केल्याने होणाऱ्या फायद्यांबाबत...

1. तज्ज्ञांच्या सांगण्यानुसार, 10 मिनिटांसाठी दोरीच्या उड्या मारणं 8 मिनिटं धावण्या समान असतं. एक मिनिटापर्यंत दोरीच्या उड्या मारल्याने 10 ते 16 कॅलरी उर्जा खर्च होते.

2. बॉक्सर्स आपल्या वर्कआउट प्लॅनमध्ये दोरीच्या उड्यांचा अवश्य समावेश करतात. दोरीच्या उड्यांचा सराव केल्याने शरीराची बॅलेन्सिग इम्प्रूव होते आणि पायांच्या मूव्हमेंट्समध्ये वेग आणि कंट्रोल वाढत असून बॉक्सर्ससाठी या दोन्ही गोष्टी अत्यंत आवश्यक आहे. उदाहरणच द्यायचे झाले तर सुपरमॉम मेरी कॉमने एका कॉम्पिटिशन दरम्यान आपलं वेट कमी करण्यासाठी दोरीच्या उड्यांचा आधार घेतला होता. त्यावेळी तिचे व्हिडीओ व्हायल झाले होते.

3. दोरीच्या उड्यांमुळे हाडं मजबुत होण्यासही मदत होते. दोरीच्या उड्या मारणं हे मेंदूसाठीही फायदेशीर ठरतं.

4. वजन कमी करण्यासाठी दोरीच्या उड्या मारणं एक व्यायाम आहे. दररोज जर अर्ध्या तासापर्यंत दोरीच्या उड्यांचा सराव केला तर एक आठवड्यापर्यंत सतत असं केल्याने 500 ग्रॅमपर्यंत वजन कमी करण्यासाठी मदत होते. वजन कमी करण्यासाठी इच्छुक लोकांनी दोरीच्या उड्या (Rope skipping) आपल्या रूटिनमध्ये एक्सरसाइज म्हणून समावेश करावा.

5. पहिल्या दिवशी दोरीच्या उड्या मारल्याने होउ शकतं की, तुमच्या पायांमध्ये प्रचंड वेदना होतील. अनेकदा हे इतर वर्कआउटमध्येही होतं. त्यामुळे दोरीच्या उड्या मारताना हळूहळू सुरुवात करा.

6. दोरीच्या उड्यांमुळे शरीरातील रक्तप्रवाह वेगने होतो. ज्यामुळे त्वचेला पोषण मिळण्यास सुरुवात होते आणि शरीरातील विषारी घटक घामाच्या स्वरूपात शरीरातून बाहेर टाकले जातात. दोरीच्या उड्यांचा एक फायदा म्हणजे, यामुळे हार्मन बॅलेन्स (Hormone Balance) होण्यास मदत होते. ज्यामुळे टेन्शन आणि डिप्रेशनपासून सुटका होते.

7. दोरीच्या उड्या मारताना शरीराच्या सर्वच अवयवांचा समावेश होतो. यामध्ये तुमचे पाय, पोटाचे स्नायू, खांदे आणि मनगट, हृदय आणि आंतरिक अवयवांचाही व्यायाम होतो.

8. दोरीच्या उड्यांमुळे फुफ्फुसांची क्षमता वाढते. फुफ्फुसं मजबुत होतात आणि चेहऱ्यावर चमक येते. एवढचं नाही तर दोरीच्या उड्यांमुळे शरीराचा Stamina वाढतो आणि अनियंत्रित हृदयाची गतिही सुधारण्यास मदत होते.

9. धावण्याऐवजी दोरीच्या उड्या मारल्याने तुमच्या गुडघ्यांवर त्याचा विपरित परिणाम होत नाही. कारण उड्या मारताना पायांना जो झटका लागतो तो पूर्ण पायंमध्ये पसरतो आणि थेट गुडघ्यांवर त्याचं प्रेशर येत नाही.

शरीरात एकूण फॅटचं प्रमाण यापेक्षाही महत्त्वाचं असतं फॅटचं शरीरात योग्य डिस्ट्रिब्यूशन. म्हणजे संपूर्ण शरीरात फॅट म्हणजेच चरबी जास्त असणे घातक नाही तर ती केवळ पोटाच्या आजूबाजूला जमा होणे जास्त घातक आहे. पुरूषांसाठी ४० इंचापेक्षा जास्त आणि महिलांसाठी ३५ इंचापेक्षा जास्त कंबरेची साइज असेल तर जाडेपणाशी संबंधित आजारांचा त्यांना सामना करावा लागतो.

पॉट बेली ओबेसिटी(जाडेपणा)

हा पोटाचा जाडेपणा आहे याला सेंट्रल ओबेसिटीही म्हणतात. यात पोटाच्या आजूबाजूला एक्स्ट्रा फॅट जमा होतं. हीच पोटावर जमा झालेली चरबी वेगवेगळ्या आजारांना निमंत्रण देण्यासारखं आहे. टाइप- २ डायबिटीज, हाय बीपी, झोपताना श्वास घेण्याची अडचण, स्लीप एप्निया, हृदयरोग, चेहऱ्यावर एक्स्ट्रा केस आणि इनफर्टिलिटीची समस्या, काही प्रकारचे कॅन्सर या समस्या होऊ शकतात.

ही सामान्य बाब

पोटाचा जाडेपणा हा महिलांच्या तुलनेत पुरूषांमध्ये जास्त बघायला मिळतो. कारण महिलांचे सेक्स हार्मोन्स पोटाच्या कॅविटीमध्ये फॅट जमा होऊ देत नाहीत. पण मोनोपॉजनंतर महिलांमध्येही पोटाच्या जाडेपणाचा धोका पुरूषांइतकाच होतो. हेच कारण आहे की, नेहमी ४० ते ४५ वयापर्यंत एकदम स्लीम दिसणाऱ्या महिला अचानक ५० वयापर्यंत पोहचताना पोट आणि हिपच्या जाडेपणाच्या शिकार होतात. लाइफस्टाइल आणि जेंडर सोबतच काही चुकांमुळे जाडेपणा येतो.

फॅट जमा झाल्यावर काय कराल उपाय?

उभारदार पोट - पोट वरून खालपर्यंत फुगलेलं असतं. हे न पचणारे पदार्थ जास्त प्रमाणात खाल्ल्याने होतं. म्हणजे असे पदार्थ ज्यात व्हिटॅमिन आणि मिनरल्सचं प्रमाण फार कमी असतं.

काय करावं - अशावेळी हलकी एक्सरसाइज आणि बॅलन्स डाएटने पोट सहजपणे कमी केलं जाऊ शकतं. सोबतच काही पेय घ्या ज्याने पचनक्रिया चांगली होईल. म्हणजे तुम्ही ताक, लिंबू पाणी सेवन करू शकता. याने तुमच्या पोटाचा घेर कमी होऊ शकतो.

टायर बेली फॅट - याप्रकारच्या जाडेपणात साइडने टायरच्या आकारात बाहेर येतं. पोटाचा हा जाडेपणा तासंतास एकाच ठिकाणी बसून काम केल्याने आणि शारीरिक हालचाल होत नसल्याने होतो. अशा लोकांमध्ये गोड पदार्थ खाल्ल्याने समस्या अधिक वाढू शकते.

काय करावे - जर तुमचा जाडेपणा या कॅटेगरीमध्ये येत असेल तर सर्वातआधी अल्कोहोल आणि सोडा असलेले कोल्ड ड्रिक्स लगेच बंद करा. तसेच या समस्येपासून सुटका करून घ्यायची असेल तर हेल्दी डाएट करा आणि शारीरिक हालचालही करा. रोज साधारण १ तास ब्रिस्क वॉक करा.

लो बेली फॅट - पोट वरच्याऐवजी खालच्या बाजूने जास्त बाहेर आलेलं असतं. पोटाच्या खालच्या भागाचा जाडेपणा नेहमी एका जागेवर बसून कमा करण्याच्या सवयीमुळे आणि एकप्रकारचाच आहार सतत घेत असल्याने होतो. याप्रकारच्या जाडेपणाने पीडित लोक शरीराच्या इतर भागात स्लीम दिसतात. पण पोटाच्या खालच्या भागात फॅट जमा झाल्याने जाड दिसायला लागतात.

काय करावं - या समस्येपासून सुटका मिळवण्यासाठी तुमच्या दिनक्रमात एक्सरसाइजचा सहभाग करा. आहारात नेहमी वेगळेपणा ठेवा, संतुलित आहार घ्या आणि डाळिंब, गाजर, मोसंबी या फळांचं ज्यूस सेवन करा. याने पोट कमी होण्यास मदत मिळेल.

स्ट्रेस बेली - जाडेपणाच्या स्थितीमध्ये पोट खालच्या बाजूने लटकलेलं गोल दिसतं. ज्या लोकांना पचनक्रियेसंबंधी समस्या असतात त्यांना ही समस्या होते. त्यामुळे त्यांचं पोट फुगलेलं असतं.

काय करावं - या लोकांनी वेळेवर जेवण करावं, जंक फूड आणि जास्त कॅफीन म्हणजेच चहा, कॉफी, चॉकलेट ड्रिक्सचं जास्त सेवन करू नये.

उच्च तीव्रतेच्या अंतरासाठी प्रशिक्षण (Hiit) अधिक वजन कमी होण्यापेक्षा वजन कमी करण्यासाठी अधिक प्रभावी होऊ शकते, असे एका अभ्यासानुसार असे दिसून आले आहे. ब्रिटिश जर्नल ऑफ स्पोर्ट्स मेडिसिनमध्ये प्रकाशित केलेल्या संशोधनाने 36 पूर्वीच्या अभ्यासांमधून निष्कर्ष काढला.सर्व सहभागींनी वजन गमावले असले तरी, ह्येट करणार्यांनी 28.5% वजन कमी केले.संशोधकांनी सावध केले की हायट प्रत्येकासाठी योग्य नसू शकेल."Hiit इजाचा धोका वाढवू शकतो आणि उच्च रक्तवाहिन्यासंबंधी ताण वाढवू शकतो," असे ते म्हणाले.

अभ्यास काय म्हणतो?
ब्राझीलच्या फेडरल युनिव्हर्सिटी ऑफ गोइअसच्या संशोधकांनी 576 पुरुष आणि फिटनेसच्या वेगवेगळ्या स्तरांवरील 522 महिलांचा डेटा विश्लेषण केला आहे. इंटरव्हल प्रशिक्षण हे हृदयाचा अभ्यास म्हणून परिभाषित करण्यात आले आहे ज्यामध्ये पुनरावृत्ती कालावधीसह अंतर्भूत केलेल्या तीव्र प्रयत्नांचे पुनरावृत्ती झाले आहे. सायकलिंग, पोहणे, धावणे आणि बॉक्सिंग समाविष्ट होते.या वर्कआऊट्सची तुलना सतत निरंतर मध्यम तीव्रता वर्कआउट्सशी केली गेली, त्यापैकी बहुतेक 30 ते 45 मिनिटांच्या दरम्यान होते. सर्व सहभागींनी कमीतकमी चार आठवड्यांसाठी व्यायाम केला. कमी तीव्रता वर्कआउट करणार्यांनी 1.13 किलो (2.4 9 एलबी) गमावून सरासरी 1.58 किलो (3.48 एलबी) सरासरी अंतरावरील प्रशिक्षण घेतले.

- तीन मिनिटांच्या दाव्याचे परीक्षण करा
- घरी Hiit कसे करावे
- फिट होण्यासाठी शॉर्टकट आहे का?

स्प्रिंट मध्यांतर प्रशिक्षण वजन कमी करण्यासाठी विशेषतः प्रभावी असल्याचे दिसत होते, जरी संशोधकांनी सावध केले की विविध प्रकारच्या प्रशिक्षण कार्यक्रमांनी विशेषतः एका शासकास शिफारस करणे कठिण केले आहे. एनएचएस सध्या सायकल चालविण्यास कमीतकमी 150 मिनिटांच्या मध्यम एरोबिक क्रियाकलापांची शिफारस करतो. वेगाने चालणे, प्रत्येक आठवड्यात.

'परिणाम प्रभावी'
युनिव्हर्सिटी ऑफ स्टर्लिंग विद्यापीठातील आरोग्य व व्यायाम शास्त्र विषयातील व्याख्याता डॉ. नीलस व्हॉलॉर्ड म्हणाले की, परिणाम अधिक प्रवाही होते कारण बहुतेक लोकांनी जास्त प्रमाणात व्यायाम करताना जास्त कॅलरीज जाळले.

"दोन संभाव्य स्पष्टीकरण आहेत," तो म्हणाला.
- "प्रथम, Hiit व्यायामानंतर अधिक ऊर्जा खर्च करू शकेल - हायट सत्रानंतर एका दिवसापर्यंत चयापचय वाढू शकतो.
- "दुसरा, Hiit सत्रानंतर, आपण कमी भुकेले असू शकता.
- "आमच्या संशोधनात, आपण असे दर्शविले आहे की भूक संप्रेरक खरोखरच प्रभावित आहेत.
- "Hiit रूटीन नंतर दीर्घकालीन काळात याचा परिणाम म्हणून ऊर्जा सेवन कमी झाले की नाही याचा अभ्यास करणे सोपे नाही, त्यामुळे या क्षणी आम्ही अद्याप नक्की काय आहे हे निश्चित नाही."

बीबीसी होरिझॉन डॉक्युमेंटरी द ट्रुथ अॅक्सेस एक्सरसाइझ तयार करताना सात वर्षापूर्वी हाईटशी ओळख करून देण्यात आलेल्या मायकल मोस्ली यांनी म्हटले: "2012 मध्ये मी आठवड्यातून तीन वेळा व्यायाम बाइकवर 20-सेकंद उच्च तीव्रता वर्कआउट्सची चाचणी केली.

- "माझी इंसुलिन संवेदनशीलता 24% ने सुधारली.
- "कार्यक्रमात, आम्ही पुन्हा तरुण आणि अनुचित लोकांसह खूप प्रभावी परिणाम पाहिले.
- "व्यायामाने सर्वात मोठी समस्या म्हणजे पूरक आहार आणि नंतर आराम करणे.
- "लोक 30 मिनिटांसाठी ट्रेडमिलवर जातात, सुमारे 120 कॅलरी जळून जातात, नंतर झोपातात आणि मफिनने स्वत: ला बक्षीस देतात.
- "Hiit बरोबरचा सिद्धांत असं वाटतं की ती तुमची भूक कमी करते आणि आपल्या आतड्यात चरबीचा चरबी ठरवते.
- "ते पदार्थ आपण बर्न करू शकत नाही अशा कॅलरी नाहीत."

रक्तगटानुसार आहार घेतल्यास तुमच्या आराेग्यासाठी फायदेशीर ठरु शकताे. रक्तगटानुसार आहार घेतल्यास जेवणाचे चांगले पचन हाेते. तसेच आपले वजनही कमी केले जाऊ शकते. अशा आहारामुळे शरीरातील उर्जा वाढते आणि आपण राेगांपासून वाचताे.

आपला रक्तगट हा आपल्या आराेग्याचा आणि आपल्या तंदुरुस्तीचा मुख्य फॅक्टर असताे हे अध्ययनातून स्पष्ट झाले आहे. ए, बी, एबी आणि निगेटिव्ह आणि पाॅझेटिव्ह हे उपप्रकार मिळून आठ प्रकारचे रक्तगट असतात. रक्तगटानुसार घेतलेल्या आहारामुळे अन्नाचे याेग्य पचन हाेते. तसेच आपल्याला उर्जा मिळते. काही लोकांचे शरीर सहज वजन कमी करू शकते, तर काहींना वजन कमी करायला खूप कसरत घ्यावी लागते. काही लोकांना जुने आजार वारंवार होतात. काही लोक मात्र खूप तंदुरुस्त असतात. ब्लड ग्रुपनुसार काही लोकांचा मुड कायम बदलत असतो तसेच स्वभावातही चढ-उतार होत असतो. रक्तगटामुळे प्रत्येक व्यक्ती वेगळी ठरत असते. रक्तगटानुसार आहार घेतल्यास अनुवांशिक राेगांवर नियंत्रण मिळण्यासही मदत हाेते. किडनी संबंधी आजार, काेलेस्टेराॅल, हायपरटेंशन आदींमध्ये ते फायदेशीर ठरते.

'ए' रक्तगट'
ए रक्तगटाच्या व्यक्तीने आहारात तांदूळ, ओट्स, माेहरी, पास्ता, काशीफळाच्या बिया, अंजिर, शेंगदाणे, लिंबू, बेदाणे, मनुखा, मेथी खाने फायदेशीर आहे. गव्हाची चपातीही या रक्तगटाच्या लाेकांसाठी फायदेशीर ठरते. शक्यताे या रक्तगटाच्या लाेकांनी मांसाहार टाळावा. गहू, ब्राउन राइस, पास्ता, पोहे, सोयाबीन, बेसनाच्या वड्या खाने फायदेशीर आहे.

'बी' रक्तगट
बी रक्तगट असलेल्या लाेकांनी पालेभाज्या, अंडी, कमी फॅट असलेले दुग्धजन्य पदार्थ घ्यायला हवेत. ऑनिमल प्राेटीन, ओट्स, दुधाचे पदार्थ या रक्तगटासाटी चांगले आहे. गहु या रक्तगटाच्या लाेकांना फारसा फायदेशीर ठरत नाही. ओट्स, प्रॉन्स, पनीर, अंडे, यांच्यासाठी चांगले आहे.

'एबी' रक्तगट
या रक्तगटाच्या लाेकांसाठी दही, बकरीचे दूध, अंडे, बाजरी, ओट्स, मोहरी, गेहू, मोड आलेले गहू, ब्रोकली, पत्ताकोबी, बीट,काकडी, आलूबुखारा, बेरी खाने जास्त फायदेशीर आहे. डाळभात, डाळपोळी, दलिया खिचडी, ब्राउन राइस, पुलाव हे सुद्धा फायदेशीर आहेत. तसेच अक्राेड खाने सुद्धा या लाेकांसाठी फायदेशीर आहे.

'ओ' रक्तगट
सॅंडविच, ढाेकळा, डाेसा, इडली, उत्तप खाने या रक्तगटाच्या लाेकांसाठी फायदेशीर ठरते. तसेच कोबी, सलाद, ब्रोकली, कांदा, काशीफळ, लाल मिरची, भेंडी, लसूण, अद्रक, चेरी, अंजीर, आलूबुखारा, रासबेरी, क्रेनबेरी, गूसबेरी, प्रोटीन, चीजयुक्त पदार्थ जास्त फायदेशीर असतात.