A stiff neck is typically characterized by soreness and difficulty moving the neck, especially when trying to turn the head to the side. It may also be accompanied by a headache, neck pain, shoulder pain and/or arm pain. In order to look sideways or over the shoulder, an individual may need to turn the entire body instead of the stiff neck common Causes of Stiff Neck
By far the most common cause of a stiff neck is a muscle strain or soft tissue sprain. In particular, the levator scapulae muscle is susceptible to injury. Located at the back and side of the neck, the levator scapulae muscle connects the neck’s cervical spine with the shoulder. This muscle is controlled by the third and fourth cervical nerves (C3, C4).
Most people are familiar with the pain and inconvenience of a stiff neck, whether it appeared upon waking up one morning or perhaps developed later in the day after some strenuous activity, such as moving furniture. In most cases, pain and stiffness go away naturally within a week. However, how an individual manages and cares for the stiff neck symptoms can affect pain levels, recovery time, and the likelihood of whether it will return.
The levator scapulae muscle may be strained throughout the course of many common, everyday activities, such as:
Sleeping with the neck at an awkward position
Falling or sudden impact that pushes the head to the side, such as sports injuries
Turning the head side to side repeatedly during an activity, such as swimming the front crawl stroke
Slouching with poor posture while viewing the computer monitor or looking downward at a mobile phone for prolonged periods (sometimes referred to as "text neck")
Experiencing excessive stress or anxiety, which can lead to tension in the neck
Holding the neck in an abnormal position for a long period, such as cradling a phone between the neck and shoulder
The cause of the stiff neck may be obvious if symptoms start right away, such as after falling during a sporting event. If a stiff neck seems to develop out of nowhere, however, it could be difficult to pinpoint the exact cause.
Uncommon Causes of Stiff Neck
Sometimes neck stiffness is a reaction to an underlying disorder of the cervical spine, which helps support and move the neck in addition to protecting the spinal cord. Several examples of cervical spine disorders that can cause neck muscles to painfully spasm or tighten include
Cervical herniated disc. The protective outer portion of a disc in the cervical spine breaks down, and the inner portion leaks out, causing compression and inflammation in nearby tissues.
Cervical degenerative disc disease. As discs lose hydration and height over time, pressure increases on nearby joints, nerves, and soft tissues, such as ligaments and muscles. This process can result in neck pain and stiffness.
Cervical osteoarthritis. Arthritic breakdown of the cervical facet joints between vertebral bones often occurs along with other degenerative conditions, such as spinal stenosis, and anatomical changes, such as bone spurs.
Dos and Don’ts for a Stiff Neck
Oftentimes, making it easy for a day or two is all that is needed to give the neck’s soft tissues a chance to heal. In cases where the pain is significant, an individual may want to use over-the-counter pain medication or apply ice and/or heat therapy.
Wearing a cervical collar to immobilize a stiff neck is not advised. Rather, an individual with a stiff neck should try to stick to normal activity levels if possible, especially after the first day or two.
When to See a Doctor for a Stiff Neck
If a stiff neck has not shown improvement after a week, it should be checked by a doctor. Also, regardless of how long it has lasted, a stiff neck accompanied by any red flag symptoms—such as a fever, headache, nausea or vomiting, or unexplained sleepiness—should be seen by a medical professional immediately.
मानेचे त्रास
साधारणत: वयाची पस्तीशी किंवा चाळीशी उलटली की, घराच्या बाहेर भरपूर फिरणार्या लोकांना मानेचे त्रास सुरू होतात आणि कधी तरी गळ्याभोवती पट्टा पडतो. स्पॉन्डिलायटिस्ने जखडून टाकले जाते. प्रत्येक मानदुखी ही स्पॉन्डिलायटिस्मुळेच असते असे नाही. परंतु अन्यही काही कारणांनी मानदुखी सुरू होऊ शकते. भरपूर काम करणे, संगणकापुढे बसताना आपली उंची आणि संगणकाचा स्क्रीन यांच्यात ताळमेळ नसणे किंवा मान उंच करून स्क्रिनवरचा मजकूर सतत वाचणे यामुळेही मानदुखी सुरू होते आणि डॉक्टरकडे जाण्याची वेळ येते.
जगातल्या दोन तृतीयांश लोकसंख्येला कधी ना कधी तरी मानदुखीचा त्रास झालेलाच असतो असे आढळून आलेले आहे. कारण मानदुखीची कारणे फार वेगवेगळी आहेत. काही लोकांना पाठीच्या मणक्यामध्ये दोष निर्माण झाल्यामुळे मानदुखी सुरू होऊ शकते. प्रवासात भरपूर धक्के बसल्यामुळे सुद्धा मानेचा त्रास होऊ शकतो. त्याचबरोबर आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे घसा दुखू लागला म्हणजे मानही दुखू लागते. विशेषत: घशाला जर संसर्ग झाला असेल तर तो संसर्ग मानेला त्रासदायक ठरू शकतो.
या मानदुखीवर काही इलाज घरच्या घरी करता येतात. यातले काही इलाज इतके सोपे आहेत की, त्यांचा औषधापेक्षाही चांगला उपयोग होतो. मेंथॉल आणि कापूर यांचा वापर जास्त उपयुक्त ठरतो. या दोन्हींचे समप्रमाणात मिश्रण करून किंवा दोन्ही उपलब्ध होत नसतील तर त्यापैकी एक बोटावर घेऊन दुखणार्या मानेच्या ठिकाणी चोळल्यास त्या भागातला रक्तप्रवाह सुरळीत होऊन मानदुखी कमी होते.
लव्हेंडर – लव्हेंडरचा उपयोग फार जुन्या काळापासून औषधी म्हणून केलेला आहे. आता लव्हेंडर ऑईल उपलब्ध झालेले आहे. हे तेल दुखर्या जागेवर चोळल्यास मानदुखी कमी होते. आल्याचा उपयोगही असा होऊ शकतो. मात्र आले चोळण्यासाठी न वापरता त्याचा चहा प्यावा किंवा आल्याचा काढा घ्यावा. काही लोक आल्याचा रस काढून तो दुखर्या भागावर चोळतात. तोही उपाय चालतो. अर्निका या फुलापासून एक औषध बनवले जाते. ते बाजारात मिळते. तेही मानदुखीवर वापरता येते.
कामाचं स्वरूप- गृहिणी, शेतमजूर, विद्यार्थी अशा नानाविध कार्यगटातील आणि वयोगटातील व्यक्तींना मानदुखी असू शकते. वाकून काम करणं, वजन उचलणं, पाठीवर ओझं वाहणं, सलग अनेक तास चालणं, संगणकावर सलग काम करणं, इत्यादी गोष्टी मानेचे मणके आणि स्नायूंवर ताण पाडतात. ही सर्व कामं दैनंदिन जीवनाचा आणि व्यवसायाचा भाग असल्यानं टाळणं अशक्य असतं. त्याची परिणती म्हणजे मानेच्या मणक्याची झीज लवकर सुरू होते.
व्यायामाचा अभाव- व्यायामाकडे दुर्लक्ष, स्थूलतेमुळे स्नायूंमध्ये वाढणारं मेदाचं प्रमाण हा मानदुखीला हातभार लावणारा सर्वांत मोठा घटक. मान दुखणं म्हणजे, जे काम तुम्ही करत आहात, ते सहन करण्याची क्षमता मानेच्या स्नायूंमध्ये नाही, असं सांगण्याचा प्रयत्न शरीर करत असतं. त्यामुळे जोपर्यंत स्नायू बळकट होत नाहीत, तोपर्यंत कोणतीही गोळी किंवा मलम हा मानदुखीवरील अंतिम उपाय असू शकत नाही.
जीवनसत्वांचा अभाव- खाण्याच्या सवयी, वातानूकुलीत जीवनशैली यामुळे अनेक व्यक्तींमध्ये 'बी१२' आणि 'ड' जीवनसत्वाचा अभाव असतो. ही जीवनसत्वं हाडांची मजबूती, नसांची कार्यक्षमता आणि स्नायूंची ताकद या तिन्ही महत्त्वाच्या गोष्टींसाठी आवश्यक असतात. शाकाहारी जेवणामुळे 'बी १२'ची कमतरता, 'ड' जीवनसत्वाच्या निर्मितीसाठी आवश्यक असणारं कोवळं ऊन न मिळाल्यामुळे मानदुखीला हातभार लागतो.
दुचाकीवरचा प्रवास- भारतीय रस्त्यांबद्दल फार काही न बोलणंच बरं. खाचखळग्यांतून दुचाकीवरून केलेला प्रवास म्हणजे मानदुखीला आमंत्रण. दुचाकीवरून दररोज खूप अंतर कापणं, दुचाकी चालवताना सदैव हादरे बसणं, दूर अंतर कापताना मधे विश्रांती न घेणं, या गोष्टी मानेच्या मणक्यासाठी धोकादायक असतात.
दैनंदिन जीवनातील काही गोष्टी टाळता येण्याजोग्या नसतात. दिवसभर झोपून राहता येत नाही. काही साध्या गोष्टींची काळजी घेऊन मानदुखी टाळता येऊ शकते.
मणक्यांच्या सर्जनना दाखवून मानेचा त्रास गंभीर स्वरूपाचा नाही, याची खात्री करणं. एक्स रे, एमआरआय इत्यादी तपासण्यांमुळे चकती सरकणं, मज्जारज्जूवर दाब असे त्रास तत्काळ ओळखता येतात. कदाचित ते साधी मानदुखी म्हणून दुर्लक्षिले जाऊ शकतात. असे काही त्रास असल्यास ते इंजेक्शन अथवा सुरक्षित अशा मणक्याच्या शस्त्रक्रियेद्वारे बरे होऊ शकतात.
नियमित व्यायाम, फिजिओथेरपीद्वारे मानेचे स्नायू बळकट करणं, हा रामबाण म्हणावा इतका महत्त्वाचा उपचार आहे. नियमित व्यायामामुळे स्नायूंमधील मेदाचं प्रमाण कमी होतं. या स्नायूंमध्ये ताण देणारी कामं करण्याची ताकद येते.
कामाच्या जागेचा कार्याभ्यास- कामाच्या ठिकाणी केलेले नाममात्र कार्यबदल मान किंवा पाठदुखी घालवू शकतात. संगणकाचा पडदा डोळ्यांच्या सम उंचीवर असणं, त्यासाठी खाली वा वर पाहावं न लागणं, खाली न वाकता गुडघ्यावर बसून वजन उचलणं, अभ्यास करताना टेबल-खुर्चीचा वापर करणं, शिक्षकांनी फळ्यावर लिहिताना हात खूप उंच न करता मानेच्या पातळीवरून लिहिणं, या गोष्टी अत्यंत महत्त्वाच्या असतात. प्रवास करावा लागत असल्यास मध्ये विश्रांती घेण्यास विसरू नये.
आहारातील पथ्य- जितकं जास्त वजन, तितकी जास्त मान आणि पाठदुखी. वजनावर नियंत्रण ठेवणं, जेवणात 'डी३' आणि 'बी१२' जीवनसत्व असणाऱ्या घटकांचं प्रमाण वाढवणं, अति मांसाहारामुळे वाढणाऱ्या युरिक अॅसिड या सांधेदुखीस कारणीभूत घटकाचं प्रमाण वाढू न देणं, आहारातील कॅल्शिअमचं प्रमाण कायम ठेवणं या प्रमुख बाबी मानदुखीला हातभार लावणाऱ्या घटकांचं बऱ्याच प्रमाणात निर्दालन करू शकतात.
बहुतांश लोकांना मानेचे दुखणे असते. त्याला अनेक कारणे असू शकतात. परंतु अलीकडच्या काळात एक नवीन आजार डोके वर काढत आहे. 'टेक्स्ट नेक' असे या आजाराचे नाव आहे. सुमारे ५० टक्के लोकांना या आजाराचा त्रास भेडसावत आहे. काय आहे नेमका हा आजार पाहू या...
नीता अनेक दिवसांपासून त्रस्त होती. तिला सर्वायकलचा त्रास कधीही नव्हता. परंतु त्यानंतरही तिची मान, खांदे आणि पाठ दुखत होती. एकस-रे करून घेतल्यानंतरही काही निष्पन्न झाले नाही. अखेर डॉक्टरांनी तिला विचारले की ती मोबाइलवर किती तास घालवते. आपल्या दिवसभराच्या कामावर तिने दृष्टिक्षेप टाकला त्यावेळी तिला लक्षात आले की आपण दररोज सर्वसाधारणपणे चार ते पाच तास मोबाइलवर घालवतो.
रोहिणीलाही अशाच प्रकारचा त्रास होत होता. तिचे काम तर मोबाइलवरच होते. तिनेदेखील आपल्या वेदनेबाबत डॉक्टरांशी चर्चा केली. या चर्चेतूनही हेच निष्पन्न झाले की मोबाइलच्या अतिरेकी वापरामुळे त्याला दुखण्याचा हा त्रास सुरू झाला. अलीकडेच ऑस्ट्रेलियात सुमारे अडीचशे लोकांवर एक परीक्षण करण्यात आले. त्यातून एकच बाब पुढे आली की, ज्यावेळी हे लोक मोबाइलवर असतात त्यावेळी त्यांची मान पूर्णपणे वाकलेली असते. पाठीला ताण आलेला असतो. याचा कारणांमुळे त्यांना शरीराच्या अनेक भागात वेदना होतात. या आजाराला 'टेक्स्ट सिड्रोम' म्हटले जाते.
अधिकांश लोकांना त्रास
स्मार्टफोनच्या अतिरेकी वापरामुळे अनेकांना विविधप्रकारचे आजार जडत आहेत. पंचवीस वर्षीय रोहिणीला हे माहिती नव्हते की मोबाइलच्या वापरामुळे ती आजारी होऊ शकते. तिच्या त्रासात इतकी वाढ झाली होती की मान वळविण्यात तिला खुपच त्रास होत होता. त्यामुळे तिला फिजिओथेरपी करून घ्यावी लागत होती. मोबाइलच्या अतिरेकी वापरामुळे आजारी पडणाऱ्यांची संख्या वेगाने वाढत असल्याचे संशोधनातून निष्पन्न झाले. ही संख्या वाढून सुमारे ५० टक्क्यांपर्यंत झाली होती. लोकांना वाटत होते की त्यांच्या पाठ, मान आणि खांद्यांमध्ये साधे दुखणे आहे. परंतु डॉक्टरांशी चर्चा केल्यानंतर या लोकांना 'टेक्स्ट नेक' असल्याची बाब पुढे आली.
अनेक प्रकारचे आजार
यासंदर्भात डॉक्टर अखिल श्रीवास्तव सांगतात की, 'टेक्स्ट नेक सिड्रोम'वर कोणताही उपाय न केल्याने पाठीचा कणा त्रास देऊ लागतो. स्नायूंचा ताण, हातपायांना मुंग्या येणे, ते सुन्न पडणे अशा गंभीर समस्या निर्माण होऊ लागतात. मानेला जास्त काळपर्यंत खालच्या बाजूला वाकवून ठेवल्याने हा त्रास सुरू होतो. सर्वसाधारणपणे मोबाइलवर टेक्स्ट मॅसेज पाठविण्यासाठी आपण ही मान खाली वाकवतो. त्यामुळेच या आजाराला 'टेक्स्ट नेक सिड्रोम' असे नाव देण्यात आले आहे. या आजारात मान आणि पाठिच्या कण्यावर जास्तीत जास्त ताण पडतो. सुरूवातीच्या काळात खांदे आणि मानेच्या दुखण्याचा त्रास सुरू होतो. कालांतराने हा त्रास गंभीर रूप धारण करू लागतो. त्यानंतर हा त्रास पाठिच्या कण्यापर्यंत पोहोचतो. या समस्येवर तोडगा न काढल्यास 'स्लीप डिस्क'चा त्रास सुरू होतो.
करावी लागू शकते शस्त्रक्रिया
'टेक्स्ट नेक सिड्रोम'कडे दुर्लक्ष देणे भोवण्याची शक्यता असते. हा त्रास दुर्लक्षामुळे इतका वाढू शकतो की बरेचदा फिजिओथेरपी किंवा शस्त्रक्रिया देखील करावी लागू शकते. त्यामुळे जास्त काळपर्यंत मान खालच्या बाजूला झुकविण्याची सवय टाळायला हवी. यासाठी नियमितपणे व्यायामही करायला हवेत. तसे न केल्यास पाठ, मानेचे दुखणे वाढू शकते.
कोणाचे किती तास
- भारतात एक व्यक्ती मोबाइलवर किमान सुमारे तीन तास खर्च करतो.
- संयुक्त राज्य अमेरिकेत एक व्यक्ती मोबाइलवर किमान पाच तास खर्च करतो.
- चायनात एक व्यक्ती मोबाइलवर किमान तीन ते चार तास खर्च करतो.