टुथब्रश ही प्रत्येकाच्या डेली रूटीनमधील एक महत्त्वाची गोष्ट आहे. एका रिपोर्टनुसार टुथब्रश ही आपल्या घरातील सगळ्यात अस्वच्छ असणारी तिसरी गोष्ट आहे. त्यामुळे कळत नकळत तुमच्या आरोग्यावर ब्रशचा परिणाम होत असतो. अस्वच्छ ब्रशमुळे केवळ तोंडाचे किंवा दातांचे आरोग्य धोक्यात येते असे नव्हे तर यासोबतीने तुम्ही तुमच्या आरोग्याशी हेळसांड करत आहात. काही ठराविक महिन्यांनी तुम्ही ब्रश बदलणं अत्यावश्यक आहे. त्यामुळे तुम्ही अस्वच्छ टुथब्रश वापरत असल्यास आरोग्यावर हे गंभीर परिणाम होऊ शकतात.

अस्वच्छ ब्रशमुळे आरोग्यावर होणारे गंभीर परिणाम -
1. अनेकजण ब्रश करण्यापूर्वी तो भिजवतात. या ब्रशवर पेस्ट लावल्यानंतर ती डायल्यूट होते. अशा ब्रशने दात घासल्याने त्याचा प्रभाव कमी होतो. यामुळे ब्रशही खराब होतो.

2. काहीजण वॉशरुममध्ये तर काही जण वॉश बेसिन जवळ टुथ ब्रश ठेवतात. अनेकदा वॉशरूममधील कीटाणू ब्रशवर जाऊ शकतात. हे डोळ्यांना दिसत नसले तरीही आरोग्याला त्रासदायक आहेत.


3. तुम्ही टुथब्रश ठेवत असलेला स्टॅन्डदेखील महिन्यातून एकदा स्वच्छ करणं आवश्यक आहे. आठवड्यातून एकदा तुमचा टुथ ब्रश होल्डरही साफ करा. हे बॅक्टेरिया तोंडात, पोटात जाऊन आजार बळावू शकतो.

4. बाजारात ब्रशप्रमाणेच ब्रिसल सुरक्षित ठेवण्यासाठीही बॉक्स मिळतो. ब्रश सुरक्षित रहावा म्हणून तुम्हीही असा बॉक्स विकत घेत असाल तर ही चूक टाळा. कारण ओला ब्रश झाकून ठेवल्यास त्यामध्ये बॅक्टेरिया वाढू शकतात. म्हणूनच ब्रश वापरल्यानंतर तो उभा ठेवा. म्हणजे पाणी निथळून जाईल.

5.एका ब्रश होल्डरमध्ये सार्‍यांचे ब्रश दाटीवाटीने ठेवण्याची चूक करू नका. एकातून दुसर्‍यामध्ये सहज बॅक्टेरिया पसरू शकतात. जवळजवळ ब्रश ठेवल्याने दुसर्‍याचा ब्रश वापरल्याची चूकदेखील होऊ शकते.

6. अमेरिकन डेंटल असोसिएशनद्वारा देण्यात आलेल्या माहिनुसार, दर तीन महिन्यांनी टुथब्रश बदलणं अत्यावश्यक आहे. सतत किंवा झीजेपर्यंत एकच ब्रश वापरल्याने तोंडाचे आरोग्य बिगडू शकते. यामुळे दातांसोबत आरोग्यही बिघडू शकते.

टुथब्रश वापराबद्दल आपण अनेकदा ऐकलं असेल. जसं की, टुथब्रश कधीच ओला करु नये. असे केल्याचे टुथब्रशचा दातांवर होणारा परिणाम कमी होतो. ब्रश ओला करण्याची सवय असल्यास तो अगदी हलकासा ओला करावा. पण पूर्णपणे ओला करु नये. ब्रश ओला केल्याने टुथपेस्ट काहीशी पातळ होते. खूप पातळ टुथपेस्टमुळे ब्रशिंगची क्षमता कमी होते आणि ते दातांच्या आरोग्यासाठी चांगले देखील नसते.​आतापर्यंत तुम्ही दातांच्या स्वच्छतेसाठी टुथब्रशचा उपयोग होतो हे ऐकला असाल. पण याचा उपयोग अनेक घरगुती कारणांसाठीही केला जाऊ शकतो. त्यामुळे वापर झाल्यावर टुथब्रश फेकून देऊ नका. त्याचे असेही फायदे होतात हे ऐकून तुम्हाला आश्चर्य वाटेल.

दातांच्या स्वच्छतेव्यतिरिक्त टुथब्रशने नखं साफ केली जाऊ शकतात.

याशिवाय तुम्ही मेनीक्योर आणि पेडीक्योर देखील करु शकता.


ओठांवर जमा झालेली मृत त्वचा काढण्यासाठी टुथब्रशचा उपयोग होतो. यासाठी ओठांवर हलका दबाव टाकत टुथब्रशचा वापर करा.

हेअर ड्रायर साफ करण्यासाठी, फणीतील घाण साफ करण्यासाठीही टुथब्रशचा वापर केला जातो.

केस रंगविण्यासाठी किंवा हायलाईंटींग करण्यासाठीही टुथब्रश मोठ्या कामाची वस्तू आहे.

याचीही खबरदारी घेणे गरजेचे
त्याचबरोबर ब्रश झाल्यानंतर पाण्याने अगदी खळखळून चूळ भरा. त्यामुळे टुथपेस्टचा अंश तोंडात राहणार नाही. तसंच ब्रशवरील बॅक्टेरीया दूर करण्यासाठी तुम्ही जर ब्रश ओला करत असला तर त्याऐवजी ब्रशसाठी योग्य कव्हरचा वापर करा. ब्रश आणि ब्रश कव्हर देखील नियमित बदलणे गरजेचे आहे.

गंभीर परिणाम -
1. अनेकजण ब्रश करण्यापूर्वी तो भिजवतात. या ब्रशवर पेस्ट लावल्यानंतर ती डायल्यूट होते. अशा ब्रशने दात घासल्याने त्याचा प्रभाव कमी होतो. यामुळे ब्रशही खराब होतो.

2. काहीजण वॉशरुममध्ये तर काही जण वॉश बेसिन जवळ टुथ ब्रश ठेवतात. अनेकदा वॉशरूममधील कीटाणू ब्रशवर जाऊ शकतात. हे डोळ्यांना दिसत नसले तरीही आरोग्याला त्रासदायक आहेत.

3. तुम्ही टुथब्रश ठेवत असलेला स्टॅन्डदेखील महिन्यातून एकदा स्वच्छ करणं आवश्यक आहे. आठवड्यातून एकदा तुमचा टुथ ब्रश होल्डरही साफ करा. हे बॅक्टेरिया तोंडात, पोटात जाऊन आजार बळावू शकतो.

4. बाजारात ब्रशप्रमाणेच ब्रिसल सुरक्षित ठेवण्यासाठीही बॉक्स मिळतो. ब्रश सुरक्षित रहावा म्हणून तुम्हीही असा बॉक्स विकत घेत असाल तर ही चूक टाळा. कारण ओला ब्रश झाकून ठेवल्यास त्यामध्ये बॅक्टेरिया वाढू शकतात. म्हणूनच ब्रश वापरल्यानंतर तो उभा ठेवा. म्हणजे पाणी निथळून जाईल.

5.एका ब्रश होल्डरमध्ये सार्‍यांचे ब्रश दाटीवाटीने ठेवण्याची चूक करू नका. एकातून दुसर्‍यामध्ये सहज बॅक्टेरिया पसरू शकतात. जवळजवळ ब्रश ठेवल्याने दुसर्‍याचा ब्रश वापरल्याची चूकदेखील होऊ शकते.

6. अमेरिकन डेंटल असोसिएशनद्वारा देण्यात आलेल्या माहिनुसार, दर तीन महिन्यांनी टुथब्रश बदलणं अत्यावश्यक आहे. सतत किंवा झीजेपर्यंत एकच ब्रश वापरल्याने तोंडाचे आरोग्य बिगडू शकते. यामुळे दातांसोबत आरोग्यही बिघडू शकते.

नियमित ब्रश करणं, जीभ स्वच्छ करणं यामुळे तोंडाचं आरोग्य जपण्यास मदत होते. तोंडाचं आरोग्य हे आरोग्याच्या दृष्टीनेही महत्त्वाचे आहे.

कडुलिंब -
कडुलिंबामध्ये अ‍ॅन्टीबॅक्टेरियल गुणधर्म असल्याने प्लाग जमा होणं, तोंडाला दुर्गंध येणं, कॅव्हिटीजचा त्रास होतो. कडूलिंब कडू असले तरीही यामुळे चव सुधारण्याची सेंसिटीव्हिटी सुधारण्यास मदत होते.

ज्येष्ठमध -
ज्येष्ठमधामुळे तोंडात बॅक्टेरियांची वाढ रोखण्यास, दात कमजोर होण्याचा धोका कमी होतो. रात्रभर ज्येष्ठमध पाण्यात भिजत ठेवा. या पाण्याने गुळण्या कराव्यात. यामुळे घशातील इंफेक्शन कमी होण्यास मदत होते.


जांभूळ -
जांभळामुळे तोंडातील कॅव्हिटी कमी करण्यास, डिटॉक्सिफाय करण्यास मदत करतात. यामधील व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन सी घटक तसेच अ‍ॅन्टी कार्सिनोजेनिक घटक आहेत. यामुळे ओरल कॅन्सरचा धोका कमी होण्यास मदत होते.

बेलफळ -
बेलफळामुळे माऊथ इंफेक्शनचा धोका कमी होण्यास मदत होते. बेलफळ डाएजेस्टिव्ह ज्युस सोबतच टेस्ट सुधारण्यासही मदत होते. घशातील खवखव कमी करण्यास मदत होते.

बाभूळ -
बाभळीतील काही आरोग्यवर्धक घटक माऊथ अल्सरचा धोका कमी करण्यास मदत करतात. यामधील अ‍ॅन्टीफंगल, अ‍ॅन्टी मायक्रोबियल गुणधर्म तोंडातील कॅव्हिटीजचा त्रास कमी करण्यास मदत करतात.

हिरड्यांच्या आरोग्याकडे दुर्लक्ष केल्यास गंभीर परिणाम भोगावे लागतात. जिंजीवायटिस हा हिरड्यांसंबंधी एक प्रमुख विकार आहे. या आजारात हिरड्यांना सूज येते. बरचदा खाद्यकण अडकतात आणि हिरड्यांमध्ये साचून राहतात.
दररोज व्यवस्थित स्वच्छता न झाल्यास तोंडामध्ये संसर्ग उत्पन्न होतो आणि जिंजीवायटिसचा धोका बळावतो. गमलाईनच्या खाली हिरड्यांमधील पेशींना इजा होते आणि हिरड्या सूजतात. ही सूज प्राथमिक अवस्थेत असताना उपचार न झाल्यास प्रोडोन्टिटिस नामक गंभीर आजार उद्‌भवू शकतो. यामध्ये दात आणि जबड्याचे कधीही भरुन न येणारे नुकसान होते.

हिरड्या लाल होणे, सुजणे, ब्रश करताना रक्त येणे या लक्षणांवरुन जिंजीवायटिसचे निदान होऊ शकते. उपचारांना विलंब झाल्यास दात आणि हिरड्यांमध्ये एक पोकळी निर्माण होते. हिरडीची दातावरील पकड कमी होते. निर्माण झालेल्या या पोकळीत संसर्ग उत्पन्न झाल्यास मुखदुर्गंधीची समस्या उद्‌भवते. त्याचबरोबर जिभेची चव जाते.
ब्रश करताना दातांचीच नव्हे तर हिरड्यांचीही निगुतीने स्वच्छता व्हायला हवी. आहारात कॅल्शियमयु्क्त अन्नघटकांचे प्रमाण वाढवावे. दूध, पनीर यांच्या सेवनाने शरीराला कॅल्शियमचा योग्य पुरवठा होतो आणि दातांबरोबरच हिरड्या सुदृढ राहतात.

मुंबई : माणसाचं शरीर हे 70 % पाण्याने बनलेलं आहे. त्यामुळे स्वास्थ्य सुधारण्यासाठी तुम्हांला नियमित मुबलक प्रमाणात पाणी गरजेचे आहे. नियमित किमान 2-3 लीटर पाणी पिणं गरजेचे आहे असा सल्ला हमखास दिला जातो.
किडनीस्टोन, हृद्यविकार, डीहायड्रेशन अशा समस्यांचा सामना करण्यासाठी प्रत्येकाने नियमित मुबलक पाणी पिणं गरजेचे आहे. त्यामुळे ठराविक वेळाच्या फरकाने पाणी पिण्याची सवय नक्की लावून घ्या.

दिवसाची सुरूवातही रिकाम्या पोटी पाण्याने करणे फायदेशीर आहे. हेच पाणी उठल्या उठल्या काहीही खाण्यापूर्वी, ब्रश करण्यापूर्वी केल्यास आरोग्यावर त्याचे काही चमत्कारिक परिणाम दिसतात. या उपायामुळे अनेक आरोग्यदायी फायदे होऊ शकतात.

काय होतात आरोग्यदायी फायदे?
रोज सकाळी ब्रश करण्यापूर्वी पाणी प्यायल्याने पोट होण्यास मदत होते. सोबतच बद्धकोष्ठता, अ‍ॅसिडीटी (पित्त) अशा समस्या आटोक्यात राहण्यास मदत होते.

रोज सकाळी ग्लासभर पाण्याने दिवसाची सुरूवात केल्याने शरीराचे मेटॅबॉलिझम सुधारण्यास मदत होते. यामुळे पोटावरील चरबी कमी होते. वजन घटवण्यास मदत होते.

रात्री झोपताना तोंडात लाळ निर्माण होते. सकाळी उठल्यावर ब्रश करण्यापूर्वी थेट पाणी प्यायल्यास ही लाळही पोटात जाते. यामुळे शरीराला फायदा होतो. कारण लाळेत असणारे एंझाईम्स पोटातील अनेक समस्यांचा त्रास कमी करण्यास मदत करतात.

ब्रश करण्यापूर्वी पाणी पिऊन दिवसाची सुरूवात केल्यास शरीरातील रक्तप्रवाह सुधारण्यास मदत होते.