Health Tips
Stay healthy by reading wellness advice from our top specialists.

शरीराचे वाढलेले वजन कमी करण्यासाठी लोक बरीच मेहनत घेतात. आहार कमी करण्यापासून व्यायामातही घाम गाळतात. मात्र एखाद्याला व्यायामाचा कंटाळा असेल तर असे लोक फक्त उभे राहूनही आपले वजन घटवू शकतात.

बर्‍याचदा व्यायाम करूनही वजन नाही, तर उभे राहून ते कसे घटेल, अशी शंका कदाचित तुम्हाला येईल. पण हे खरे आहे. दिवसभरात सुमारे सहा तास उभे राहिल्याने शरीराचे अतिरिक्त वजन कमी केले जाऊ शकते.

एका ताज्या अध्ययनात शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले की, उभे राहिल्याने बसून राहण्याच्या तुलनेत दर मिनिटाला 0.15 कॅलरीचा जास्त खप होतो.

समजा 65 किलो वजनाची एखादी प्रौढ व्यक्ती बसण्याऐवजी दिवसातून जवळपास सहा तास उभी राहिली तर त्याच्या 54 कॅलरी जास्त खर्च होतात. अमेरिकेतील मायो क्लीनिक इन रोचेस्टरचे प्राध्यापक फ्रान्सिस्को लोपेज जिमेनेज यांनी सांगितले की, उभे राहिल्याने फक्त अतिरिक्त कॅलरीचाच खप होतो असे नाही तर त्यामुळे स्नायूंच्या गतीद्वारे हृदयविकाराचा झटका, पक्षघात आणि मधुमेहाचे प्रमाण की होण्यासही मदत होते.

त्यामुळे उभे राहण्याचा फायदा वजन नियंत्रित ठेवण्यापेक्षाही कितीतरी जास्त आहे.

वाढलेले पोटतर वाईटच दिसत तसेच हार्ट अटॅक सारख्या सीरियस प्रॉब्लमचे कारण देखील बनू शकत. जिरो बेली फॅट्स जर्नलची रिपोर्ट म्हणते की टमी फॅट सर्वात जास्त खतरनाक फॅट आहे. यामुळे डायबिटीज, हार्ट डिसीज , स्ट्रोक सारखे मोठे आजारपण होऊ शकतात. आमच्या कोणत्या चुकीमुळे आमचे पोट लवकर वाढत. तसेच या सवयींना अवॉइड करण्याची काय पद्धत आहे, हे तुम्हाला सांगत आहोत.


नट्स न खाणे : नट्‍समध्ये कॅलोरी जास्त असते पण हेल्दी फॅट्स देखील असतात. नट्‍स न खाल्ल्याने बॉडीत न्यूट्रिएंट्‍सची कमी होते ज्यामुळे टमी फॅट वाढत.

काय करावे : पिस्ता, अक्रोड आणि बदामाचे सेवन रोज केले पाहिजे. हे व्हिटॅमिन, मिनरल्सचा चांगला सोर्स आहे. यात फायबर असत, जे डायजेशनला व्यवस्थित ठेवत आणि टमी फॅट कमी करतो.

बसून राहणे : आम्ही दिवसातून 7-10 तास आपल्या डेस्कवर बसून राहतो. अॅक्टिव्ह न असल्यामुळे कंबर आणि पोटाजवळ फॅट जमू लागत.

काय करावे : दिवसातून कमीत कमी 3 तास उभे राहा. लागोपाठ बसून काम करायचे असेल तर एका तासाचा ब्रेक घेऊन 5 मिनिट वॉक करावा. याने टमी फॅट कमी
होण्यास मदत मिळते.

फक्त तीन वेळा खायचे : दिवसातून फक्त 3 वेळा (ब्रेकफास्ट, लंच आणि डिनर) खाल्ल्याने आम्ही एकाच वेळेस जास्त खाऊन घेतो. यामुळे टमी फॅट वाढत.

काय करावे : तासोंतास काही न खाल्ल्याने बॉडीची फॅट बर्निंग प्रोसेस हळू होते आणि वजन वाढत. म्हणून प्रत्येक 3 तासांमध्ये हेल्दी स्नेक्स खायला पाहिजे. यामुळे टमी फॅट जमा होत नाही.

फेव्हरिट फूड सोडणे : वजन कमी करण्यासाठी आम्ही फेव्हरिट फूड खाणे बंद करून देतो, ज्यामुळे क्रेविंग अधिक वाढते. याने बॉडीत हॉर्मोनल चेंजेस होतात आणि टमी फॅट वाढतो.

काय करावे : आपले फेव्हरिट फूड जसे पिझ्झा, अल्कोहल आठवड्यातून एकवेळा घ्या. यात मेंटल सेटिस्फेक्शन मिळेल, जो बॉडी फॅट कंट्रोल करण्यास मदत करेल.

जास्त कार्ब्स : आम्ही खाण्यात कार्ब्स आणि फॅटची मात्रा जास्त घेतो आणि भाज्यांची कमी. अशी डाइटमुळे टमी फॅट जास्त प्रमाणात वाढतो.

काय करावे : टमी कमी करण्यासाठी आपल्या जेवणच्या प्लेटला जास्त प्रमाणात भाज्यांनी भरा. भाज्यांमध्ये पर्याप्त न्यूट्रिएंट्स असतात. यांचे सेवन केल्याने टमी फॅट कंट्रोलमध्ये ठेवण्यास मदत मिळेल.

सरळ जेवण : भूक लागल्यावर आम्ही सरळ जेवण किंवा डिनर करून घेतो. अशात आम्ही थोडे जास्त खातो. यामुळे टमी फॅट वाढत.

काय करावे : लंच किंवा डिनर करण्याअगोदर अॅप्पल, नट्‍स, सलॅड किंवा सूप घ्या. याने भुकेवर कंट्रोल राहील आणि आम्ही ओव्हरइटिंग करणार नाही.

रोज वजन बघणे : बरेच लोक रोज वजन चेक करतात आणि वजन कमी न झाल्याने स्ट्रेस वाढत. यामुळे देखील पोटाजवळची चरबी वाढते.

काय करावे : आठवड्यातून एक वेळा सकाळी ब्रेकफास्टआधी वजन चेक केले पाहिजे. याने वजन कंट्रोल करण्यास मदत मिळेल.

लो फॅट फूडचे सेवन : आम्ही फॅट फ्री आणि लो फॅट फूड्स खातो. यामुळे वजन कमी होत नाही बलकी बॉडीत हेल्दी फॅट्सच्या कमीमुळे टमी फॅट वाढतो.

काय करावे : डाइटमध्ये अनसॅचुरेटड फॅट्स (हेल्दी फॅट्स) असणारे फूड्स जसे नट्स, फिश, अंडी, ऑलिव ऑयल इत्यादी जरूर सामील करा. हे पोटाची चरबी करण्यास मदत करतात.

जास्त प्रोटिनाचे सेवन करणे : हाय प्रोटीन आणि लो कार्ब्स डाइटमुळे थोड्या दिवसांसाठी वजन कमी होऊ शकत, पण जास्तकाळापर्यंत अशी डाइट घेतल्याने वजन वाढत.

काय करावे : डाइटमध्ये सर्व प्रकारचे फूड आणि न्यूट्रिएंट्स पर्याप्त मात्रेत सामील करा. यात टमी फॅट जमा होत नाही.

लठ्ठपणा एक शारीरिक समस्या असून त्यास आळा घातला नाही तर विविध गंभीर आरोग्य समस्यांसाठी ते कारणीभूत ठरू शकते. लठ्ठपणासोबत सांधेदुखी, थायरॉइड व रक्तातील साखर यांसारख्या समस्या शरीरात डोके वर काढू लागतात.

अमेरिकेतील व्योमिंग विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी मात्र लठ्ठपणा दूर करण्यासाठी अनोखा उपाय शोधला आहे. त्यांनी लाल रिचीपासून एक औषध तयार केले असून ते दीर्घकाळपर्यंत तुमच्या शारीरिक वजनाला संतुलित ठेवून लठ्ठपणा घटविण्यास मदत करेल.

शास्त्रज्ञांच्या माहितीनुसार, लाल मिरचीमध्ये कॅप्साइसिन नामक घटक असतो. त्यामुळेच मिरचीला तिखटपणा येतो.

हा घटक वजन घटविणे, लठ्ठपणा दूर करणे व चयापचय वाढविण्यास मदत करतो. या अध्ययनाचे प्रमुख भारतीय वंशाचे शास्त्रज्ञ भास्करन त्यागराजन यांनी सांगितले की, हा घटक नुसत्या मिरचीच्या सेवनातून आपले शरीर घेत नाही. त्यामुळे मिरचीपासून बनलेल्या औषधाचे सेवन उचित आहे, ते पुरेसा लाभ देते.

कॅप्साइनपासून बनलेली मेटाबोसिन औषधे शरीरात पोहोचल्यानंतर दिवसभर कॅप्साइसिनला शरीरात सोडत असतात. त्यामुळे शरीरात जळजळ वा अन्य दुष्परिणाम होत नाहीत.

त्यागराजन यांच्या माहितीनुसार, या औषधामुळे रक्तातील साखर, कोलेस्ट्रॉल व इन्सुलिनची पातळीही संतुलित होते. शास्त्रज्ञांनी उंदरांवर आठ महिने या औषधाची चाचणी घेतली. त्यात कोणत्याही दुष्परिणांमाशिवाय वजन कमी झाल्याचे दिसून आले.

सोबतच ते चरबीयुक्त पदार्थांचा दुष्प्रभावही कमी करते व शरीरात चरबी पेशी वाढू देत नाही.

कलमी (दालचिनी) चहा : यात उपस्थित पॉलीफेनॉल्स कॅलोरी बर्न करून वजन कमी करते.

कसा तयार करायचा : उकळत्या पाण्यात चहा पत्ती, दालचिनी पूड आणि दूध टाकावे. याला पाच मिनिट उकळून गाळून याचे सेवन करावे.

जिर्‍याचे चहा : यात कॅलोरीची मात्रा कमी असते जे वजन कमी करून वेट लॉसमध्ये मदतगार ठरते.

कसे बनवावे : गरम पाण्यात जिरं घालून उकळावे. त्यात शहद किंवा लिंबाचा रस घालून सेवन करावे.

तुळशीचा चहा : यात फाइटोन्यूट्रिएंट्स असतात जे फॅट सेल्सचा खात्मा करण्यास मदत करतात.

कसे बनवावे : गरम पाण्यात चहा पत्ती, दूध, आल्याचा तुकडा आणि तुळशीचे पानं मिसळून उकळावे. आता याला गाळून या चहाचे सेवन करावे.

काळ्यामिर्‍याचे चहा : यात उपस्थित पाईपेरीन फॅट बर्न करण्यास मदतगार ठरतात.

कसे बनवावे : काळे मिरे आणि आल्याला पाच मिनिटापर्यंत पाण्यात उकळावे. आता याला गाळून घ्या. यात मध किंवा लिंबाचा रस घालून सर्व्ह करा.

जिंजर टी : यात एंटी इंफ्लेमेटरी गुण असत जे वजन कमी करण्यास फायदेशीर ठरत.

कसे बनवावे : आता उकळत्या पाण्यात आल्याचे तुकडे, तुळशीचे पान घालून पाच मिनिटापर्यंत उकळावे. आता याला गाळून यात मध घालून प्यायला पाहिजे.

पुदिन्याचा चहा : यात मेंथॉल असत जो फॅट सेल्स कमी करण्यास फायदेशीर ठरत.

कसे बनवावे : गरम पाण्यात पुदिन्याचे पान घालून दहा मिनिटापर्यंत उकळावे. आता याला गाळून याचे सेवन करावे.

ओव्याचा चहा : यात राइबोफ्लेविन असत जो फॅट बर्न करण्यात इफेक्टिव असत.

कसे बनवावे : गरम पाण्यात ओवा, शेप, वेलची आणि आलं घालून पाच मिनिटापर्यंत उकळावे. याला गाळून याचे सेवन करा.

लेमन टी : यात डी लेमोनेन असता, जो बेली फॅटला कमी करण्यास फायदेशीर असत.

कसे बनवावे : पाण्याच चहापत्ती, लिंबाचा रस आणि कलमी घालून उकळावे. आता चहाला गाळून सर्व्ह करावे.

ग्रीन टी : यात कॅटचीन असत जो फॅट सेल्स कमी करून पोटाची चरबी कमी करतो.

कसे बनवावे : एका कपात गरम पाण्यात ग्रीन टी बॅग्स घाला. याला दोन मिनिटानंतर काढून तो चहा प्यायला पाहिजे.

ब्लॅक टी : यात उपस्थित पॉलीफेनॉल्स फॅट कमी करून वेट लॉस कमी करण्यास मदत करतो.

कसे बनवावे : पाण्याला उकळून यात चहा पत्ती घाला. काही वेळ उकळल्यानंतर गाळून घ्या आणि सर्व्ह करा.

वेट लॉस : ब्लॅक टीमध्ये कॅलोरी कमी असते. याला प्यायल्यानंतर भूक कमी लागते ज्याने वजन कमी होण्यास मदत मिळते.


अटॅक रिस्क कमी : रोज 2-3 कप ब्लॅक टीचे सेवन केल्याने चहा नाही पिणार्‍या लोकांच्या तुलनेत हार्ट अटॅकचा धोका 70टक्के कमी असतो.

दात सुरक्षित : चहात फ्लोराइड आणि टेनिन्स असत जे दातांमध्ये प्लाक जमा होऊ देत नाही. याने दात सुरक्षित राहतात.

हाडांची मजबुती : चहात फायदेशीर फायटोकेमिकल्स असतात. ब्लॅक टी पिणार्‍या लोकांचे हाड जास्त मजबूत असतात.

अॅनर्जी मिळते : चहामुळे अॅनर्जी तर मिळतेच पण अनडायजेशन किंवा हॅडेक होत नाही आणि झोपही व्यवस्थित लागते.

वजन कमी करा - वजन कमी करण्यासाठी रोज एक कच्चे केळे खायचा सल्ला डॉक्टर देतात. केळ्यामध्ये असलेल्या फायबर्समुळे शरीरातील अनावश्यक फॅट सेल्स काढून टाकायला मदत होते.


बद्धकोष्ठतेच्या समस्येवर उपाय - कच्च्या केळ्यामध्ये असलेल्या फायबर आणि स्टार्चमुळे बद्धकोष्ठतेची समस्या दूर होते.

भुकेवर ताबा मिळवण्यासाठी - कच्च्या केळ्यांमधील फायबर, इतर पोषण गुणांमुळे भुकेवर ताबा मिळवता येतो. कच्ची केळी खाल्ल्यामुळे लागणारी भूक नियंत्रणात येते. जंकफूडपासून वाचता येऊ शकते.

डायबिटीसवर नियंत्रण -तुमचा डायबिटीस प्राथमिक स्टेजमध्ये असेल तर कच्ची केळी खायला सुरुवात करा. कच्च्या केळ्यामुळे डायबिटीस नियंत्रणात यायला मदत होते.

पचन प्रक्रिया होते चांगली - कच्ची केळी खाल्ल्यामुळे पचन प्रक्रिया चांगली होण्यास मदत होते. कच्च्या केळ्यामुळे कॅन्सरचा धोकाही कमी होतो. यातील कॅल्शिअममुळे हाडे मजबूत होतात.

Dr. Prakash Dhumal
Dr. Prakash Dhumal
BHMS, Family Physician Dietitian, 5 yrs, Pune
Dr. Kalpesh Wani
Dr. Kalpesh Wani
BAMS, Ayurveda Panchakarma, 8 yrs, Pune
Dr. Manisha Dandekar
Dr. Manisha Dandekar
BAMS, Ayurveda, 25 yrs, Pune
Dr. Priyanka Awale
Dr. Priyanka Awale
MD - Homeopathy, Homeopath Dietitian, 11 yrs, Pune
Dr. Ravindra Borade
Dr. Ravindra Borade
BAMS, Allergist Ayurveda, 11 yrs, Pune
Hellodox
x