We live in a world of technology. Thanks to all sorts of gadgets and apps, we now have easy access to whatever information we seek. Coming to healthcare too, there are various apps available now that can help you in the need of the hour. Take Bollywood legend Amitabh Bachchan’s recently launched an app for breast cancer as an example, which is named 'ABC of Breast Health'. This is the first-ever mobile app in the world dedicated to breast health and is launched in 12 most popular languages in the country. It's conceived, created and designed by Ushalaskhmi Breast Cancer Foundation.

Not many maybe aware of this, but Mr. Bachchan is a survivor of tuberculosis and Hepatitis B. In the recent years he has been associated with various health campaigns like Polio, Hepatitis B, Tuberculosis and Diabetes to spread awareness. At the launch of the app, the actor said that timely detection, treatment and awareness can help a person survive any disease. He shared his own story as an example to drive his point home.

"In 2005 when I was diagnosed with Hepatitis B, my 75 per cent liver was already damaged. I have been surviving with my 25 per cent liver since then. Because the disease was detected at a time and proper care was taken, today I am standing in front of you people.”

“In 2007, I was diagnosed with tuberculosis at an early stage, so I was able to take a treatment and come out of it. In short, I am saying from my life experiences, timely detection of any diseases is always beneficial," said Mr. Bachchan.

"Since I have been associated with various health campaigns, I have realised that people have very less knowledge about such diseases and are living with many misconceptions. This app will help commoners to gain a general awareness about breast cancer," he added.

The app is available on Google Play and Apple for free downloading. A proposal has also been submitted to the Health Ministry to consider incorporating the application in the official health portal of the Union Government.

रजोनिवृत्ती म्हणजेच मेनोपॉज स्थितीत असलेल्या महिलांना जर ब्रेस्ट कॅन्सर झाला तर अशा महिलांमध्ये हृदयरोग होण्याचा धोकाही अनेक पटीने वाढतो. एका रिसर्चमधून अभ्यासकांना ही माहिती मिळाली आहे. या रिसर्चचे निष्कर्ष मेनोपॉज : द जर्नल ऑफ द नॉर्थ अमेरिकन मेनोपॉज सोसायटी नावाच्या मॅगझिनमध्ये प्रकाशित करण्यात आलाय.

कीमो आणि रेडिएशनमुळे हृदयरोगांचा धोका

व्हर्जिनिया विश्वविद्यालयातील प्राध्यापक जोआन पिंकर्टन म्हणाले की, 'कीमोथेरपी, रेडिएशन थेरपी आणि एरोमाटेज इनहिबिटर्सच्या उपयोग केल्याने ब्रेस्ट कॅन्सरचा उपचार घेत असलेल्या महिलांमध्ये हृदयरोग अधिक बघितला जातो. विकिरणांच्या संपर्कात आल्यावर ५ वर्षांनी हा हृदयरोग होऊ शकतो आणि याचा धोका ३० वर्षांपर्यंत कायम राहतो'.

धोका कसा होईल कमी?

पिंकर्टन म्हणाले की, 'जर तुम्हाला तुमचं हृदय निरोगी ठेवायचं असेल तर हेल्दी लाइफस्टाईल अंगीकारा. कारण हाच एक उपाय आहे, ज्याने ब्रेस्ट कॅन्सर पुन्हा होण्यापासून रोखला जाऊ शकतो. सोबतच हृदयरोग होण्याचा धोकाही याने कमी केला जाऊ शकतो'.

रूग्ण आणि सामान्य महिलेत तुलना

ब्रेस्ट कॅन्सरमधून बचावलेल्या महिला आणि ज्या महिलांना ब्रेस्ट कॅन्सर आहे. जर त्या पोस्ट मेनोपॉजच्या स्टेजमध्ये असतील तर अशा महिलांमध्ये हृदयरोगाचा धोका आणि कारणांची तुलना व मुल्यांकन करणे या रिसर्चचा उद्देश होता. या रिसर्चसाठी निवडल्या गेलेल्या सर्व महिला मेनोपॉज पार केलेल्या होत्या. यातील ९० ब्रेस्ट कॅन्सर सर्व्हाइवर महिलांची तुलना १९२ सामान्य महिलांशी केली गेली.

हृदयरोगाचे रिस्क फॅक्टर्स

अभ्यासकांना आढळलं की, ज्या महिला ब्रेस्ट कॅन्सर सर्वाइवर होत्या त्यांच्यात मेटाबॉलिक सिंड्रोम, डायबिटीस, एथेरोस्लेरोसिस आणि लठ्ठपणाची अनेक लक्षणे दिसली, तर ते हृदयरोगाशी संबंधित आजार होण्याचा सर्वात मोठा रिस्क फॅक्टर मानले जातात. सोबतच हृदयरोगाने मृत्यू होण्याच्या केसेसही कॅन्सरप्रमाणे अधिक आढळल्या.

ब्रेस्ट कॅन्सरची लक्षणे

स्तनाच्या आकार बदल जाणवणे, स्तन किंवा बाहूच्या खाली गाठ येणे, स्तन दाबल्यास वेदना होणे, स्तनातून चिकट पदार्थ बाहेर येणे, निप्पलचा पुढील भाग वाकणे किंवा लाल होणे, स्तनांमध्ये सूज येणे ही ब्रेस्ट कॅन्सरचा प्रमुख लक्षणे आहेत. ही लक्षणे दिसली तर वेळीच डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

कशी घ्याल काळजी?

- एक्सरसाइज आणि योगा नियमितपणे करावा

- मिठाचं अत्याधिक सेवन करू नये

- लाल मांसाचं अधिक सेवन करू नये

- सूर्याच्या प्रखर किरणांपासून बचाव करा

- अधिक प्रमाणात धुम्रपान किंवा मद्यसेवन करू नये

ब्रेस्ट कॅन्सर महिलांमध्ये होणारा सर्वात कॉमन कॅन्सर असून दिवसेंदिवस याचा धोका वाढताना दिसत आहे. खरं तर ब्रेस्ट कॅन्सर होण्यामागे अनेक कारणं असतात. पण सध्या या आजारबाबत अनेक समाजसेवी संस्थांनी उपक्रम राबवून जनजागृती केली असून याबाबत लोकंमध्येही जागरुकता पाहायला मिळते. परंतु अजुनही याकडे आणखी लक्ष देण्याची गरज आहे. ब्रेस्ट कॅन्सरकडे दुर्लक्षं करणं म्हणजेच जीवशी खेळणं ठरू शकतं. ब्रेस्ट कॅन्सरची लक्षणं कमी वयाच्या महिलांमध्ये आढळून येतात. याचं सर्वात महत्त्वाचं कारण म्हणजे, अनियमित जीवनशैली आणि अनहेल्दी डाएटचं सेवन करणं. पण घाबरून जाण्याचं कारण नही. वेळीच जर या आजाराची लक्षणं ओळखता आली तर या आजारावर उपचाक करणं अगदी सहज होतं. परंतु तुम्ही तुमच्या डाएटमध्ये काही आवश्यक बदल करून ब्रेस्ट कॅन्सरपासून दूर राहू शकता.

येथे काही पदार्थांबाबत आम्ही सांगणार आहोत, ज्यांना डेली डाएटमध्ये समावेश केल्यामुळे तुम्ही ब्रेस्ट कॅन्सरपासून बचाव करू शकता. जाणून घेऊया या पदार्थांबाबत...

बेरीज्

रासबेरी, ब्लॅकबेरी, क्रेनबेरी आणि चेरीमध्ये इलॅजिक अॅसिड (ellagic acid), एंथोसायानिडिन्स (anthocyanidins) आणि प्रोएंथोसायानिडिन्स (proanthocyanidins) असतात. जे कॅन्सरच्या पेशींसोबत लढतात आणि त्यांना मुळापासून नष्ट करतात. त्यामुळे दररोज बेरीज् नक्की खा.

सफरचंद

सफरचंदही ब्रेस्ट कॅन्सरपासून बचाव करण्यासाठी फायदेशीर समजलं जातं. याच्या सालीमध्ये अस्तित्वात असणारे कॅचिन्स (catechins) आणि फ्लेवोनॉल्स (flavonols) मेटाबॉलिज्म सुरक्षित ठेवण्यासाठी आणि कॅन्सरच्या पेशींपासून लढण्यासाठी मदत करते.

मशरूम

मशरूमही ब्रेस्ट कॅन्सरपासून सुटका मिळवण्यासाठी मदत करतो. काही वर्षांपूर्वी करण्यात आलेल्या एका संशोधनातून असं आढळून आलं आहे की, ज्या महिला दररोज एक मशरूम खात असतील त्यांच्यामध्ये ब्रेस्ट कॅन्सरची रिस्क 64 टक्क्यांनी कमी होता.

टोमॅटो

टोमॅटोमध्ये लायकोपेन (एक लाल कैरेटोनॉएड पिगमेंट) मुबलक प्रमाणात असतात. जे कॅन्सरचा धोका कमी करतात. ब्रेस्ट कॅन्सरपासून बचाव करण्यासाठी टोमॅटो सर्वात बेस्ट आहे. यामध्ये अॅन्टीऑक्सिडंट्सही मुबलक प्रमाणात असतात.

ग्रीन टी

वजन कमी करण्यापासून ते ब्लड प्रेशर नॉर्मल करण्यासाठी ग्रीन टी फायदेशीर ठरते. ग्रीन टीमध्ये मुबलक प्रमाणात पॉलीफेनॉल अॅन्टीऑक्सीडंट्स अस्तित्वात असतात. हे अॅन्टीऑक्सिडंट फ्री रेडिकल्समुळे होणाऱ्या डीएनए डॅमेजपासून पेशींना सुरक्षित ठेवतात. यावर अद्याप रिसर्च सुरू आहे. परंतु, दररोज ग्रीन टीचं सेवन केल्याने स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कमी केला जाऊ शकतो.

धान्य

यामध्ये फोलेट्स, व्हिटॅमन बी असतं, जे ब्रेस्ट कॅन्सर रोखण्यासाठी मदत करतं. गहू, ब्राउन राइस, मक्का, जवस, राई, बाजरी आणि ज्वारी यांसारखी धान्स हेल्दी डाएटचा महत्त्वपूर्ण भाग असतात. यामध्ये व्हिटॅमिन खनिज, प्रोटीन, फायबर आणि फायटोकेमिकल्स असतात.

फळभाज्या आणि डाळी

फळभाज्या आणि डाळींमध्ये मोठ्या प्रमाणावर प्रोटीन असतं. त्यामुळे यांचं सवन कॅन्सरसोबतच इतर गंभीर आजारांपासून बचाव करण्याचं काम करतो. यामध्ये कॅन्शिअम, आयर्न आणि व्हिटॅमिन बी मोठ्या प्रमाणावर असतं.

पालेभाज्या

अनेक संशोधनातून सिद्ध झाल्यानुसार, हिरव्या पालेभाज्यांमध्ये अनेक अशी तत्व आढळून येतात जी पेशींमधील डीएनच्या कमतरतेपासून वाचवण्यासाठी मदत करतात. ज्यामुळे कॅन्सरचा धोका कमी होतो.

टिप : वरील सर्व गोष्टी आम्ही केवळ माहिती म्हणून वाचकांपर्यंत पोहोचवत आहोत. यातून आम्ही कोणताही दावा करत नाही. त्यामुळे कोणताही उपाय करण्याआधी तज्ज्ञांचा सल्ला घेणं फायदेशीर ठरतं.

स्त्रियांमध्ये प्रामुख्याने आढळणारा एक कॅन्सर म्हणजे ब्रेस्ट कॅन्सर. कॅन्सर हा आजार दुर्धर असल्याने तसेच त्यावरील उपचारही प्रचंड वेदनादायी असल्याने रूग्ण केवळ त्याच्या नावानेही घाबरतात. मात्र आता ब्रेस्ट कॅन्सरच्या विळख्यातून बाहेर पडण्यासाठी केमोथेरपीचीही गरज नसल्याचे नव्या संशोधनातून समोर आले आहे.

काय आहे नवे संशोधन ?
स्तनांच्या कर्करोगासंदर्भात आरोग्यक्षेत्रात एक दिलासादायक बातमी आहे.अमेरिकेत झालेल्या एका महत्वाच्या संशोधनानुसार ७० टक्के रुग्णांमध्ये केमोथेरीपी थेरपीशिवाय कर्करोग बरा होणं शक्य होणार आहे. ऑन्को टाईप डीएक्स नावाच्या टेस्टनं महिलेला झालेला कर्करोगाची स्थिती ओळखता येते. या टेस्टमध्ये जर सकारात्मक निकाल आले, तर स्तनांच्या कर्करोगाने महिलेला केमोथेरपी न घेताच कर्करोग बरा होऊ शकणार आहे. अमेरिकेतली एका कॅन्सर इन्स्टिट्युटनं केलेलं संशोधन इंग्लंडच्या प्रसिद्ध न्यू इंग्लंड जर्नल ऑफ इन्स्टिट्यीटूनं छापलंय. तुम्ही कॅन्सरच्या उपचारांसाठी मुंबईत आलाय ? मग या ठिकाणी टाटा मेमोरियलतर्फे केली जाते रूग्णांची राहण्याची सोय.

स्तनांचा कॅन्सर ही आजच्या युगातली महिलांपुढील सर्वात मोठी समस्या आहे. गरोदर असताना किंवा गर्भारणपणानंतर वर्षभरात स्तनांचा कॅन्सर होऊ शकतो. प्रमाण कमी असलं तरी या व्याधीकडे दुर्लक्ष करून चालण्यासारखं नाही. गरोदरपणातल्या स्तनांच्या कॅन्सरबाबत...

गरोदरपणात तसंच त्यानंतर स्त्रीच्या शरीरात हार्मोन्सशी संबंधित अनेक बदल होतात. यामुळे स्तन कॅन्सर विकसित होण्यास पोषक वातावरण तयार होतं. मोठ्या वयातल्या गरोदरपणामुळे ही समस्या उद्भवू शकते. 32 ते 38 या वयोगटातल्या गरोदर
स्त्रियांना स्तनांचा कॅन्सर होण्याची शक्यता अनेक पटींनी वाढते.

लक्षण : गरोदरपणातल्या स्तन कॅन्सरमध्ये तीच लक्षणं आढळून येतात. पण गरोदरपणात स्तनांच्या आकारात बदल होत राहतो. गाठीही येतात. त्यामुळे स्तनांच्या कॅन्सरचं निदान लवकर होत नाही आणि उपचारांना उशीर झाल्याने रुग्णाचा मृत्यू होतो.

काळजी : गरोदरपणात स्तनांची नियमित चाचणी करायला हवी. स्तन तसेच काखेत आलेल्या काठीकडे दुर्लक्ष करू नये. अल्ट्रासाउंड, एमआआय चाचणीद्वारे गाठींच निदान करून घेता येईल. गरोदरपणातल्या स्तन कॅन्सरवर वेळेत उपचार करून घेणं गरजेचं आहे. घरात स्तन कॅन्सरचा इतिहास असेल तर स्तनांची वेळोवेळी तपासणी करून घ्यायला हवी. गरोदरपणातला स्तन कॅन्सर योग्य उपचारांनी बरा होऊ शकतो. गरज आहे ती वेळेत निदान होण्याची.