डायबिटीस हा आजार बदलत्या लाइफस्टाइलमुळे आणि खाण्या-पिण्याच्या बदलत्या सवयींमुळे अनेकांना आपल्या जाळ्यात घेत आहे. पूर्वी हा आजार केवळ अधिक वयाच्या लोकांनाच होतो, असा समज होता. पण आता तर तरूण लोकही या आजाराचे शिकार होत आहेत. असे म्हणतात की, एकदा जर डायबिटीस झाला तर त्यासोबत इतरही अनेक आजारांचा धोका वाढतो. आता तर ही बाब एका रिसर्चमधूनही समोर आली आहे. रिसर्चमध्ये सांगण्यात आलं आहे की, टाइप-२ डायबिटीसने पीडित रुग्णांमध्ये लिव्हरशी निगडीत २ आजार लिव्हर सिरॉसिस आणि लिव्हर कॅन्सर होण्याचा धोका अनेक पटीने वाढतो.

१ कोटी ८० लाख लोकांवर अभ्यास

बीएमसी मेडिसिन नावाच्या जर्नलमध्ये प्रकाशित या रिसर्चनुसार, यूरोपच्या डायबिटीक रूग्णांची जेव्हा लेटर स्टेजमध्ये टेस्ट केली गेली, तेव्हा लिव्हरशी संबंधित आजारांमुळे मृत्यूची आकडेवारी फार जास्त आढळली. या रिसर्चमध्ये यूरोपमधील १ कोटी ८० लाख डायबिटीसने पीडित लोकांचा समावेश करण्यात आला होता. रिसर्चमध्ये सांगण्यात आलं आहे की, डायबिटीसने पीडित रूग्णांनी या जीवघेण्या आजारांना टाळण्यासाठी आपल्या आरोग्यावर सतत लक्ष ठेवण्याची गरज आहे.

प्रत्येक ६ पैकी १ व्यक्तीत गंभीर असते NAFLD

नॉन अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर डिजीज (NAFLD) पाश्चिमात्य देशातील एक चतुर्थांश लोकांना प्रभावित करते आणि हा लिव्हरशी संबंधित जगातला सर्वात कॉमन आजार आहे. लिव्हरशी संबंधित हा आजार लठ्ठपणा आणि टाइप २ डायबिटीसने फार खोलवर संबंध असलेला आहे. तसा तर NAFLD हा आजार नुकसानकारक नाही, पण प्रत्येक ६ पैकी एका व्यक्तीमध्ये हा आजार गंभीर रूप घेतो. ज्यामुळे लिव्हर इंज्युरी, लिव्हर सिरॉसिक, लिव्हर फेलिअर आणि लिव्हर कॅन्सरचाही धोका असतो.

डोळे, किडनी, हार्टसोबतच लिव्हरवर नजर ठेवण्याची गरज

या रिसर्चमधील एक अभ्यासक नवीद सत्तर म्हणाले की, 'डायबिटीसने पीडित रुग्णांवर उपचार करणाऱ्या डॉक्टरांना खूपसाऱ्या गोष्टींची टेस्ट करणे आणि त्यांच्यावर लक्ष ठेवण्याची गरज असते. जसे की, डोळे, किडनी, हार्ट रिस्क. पण या रिसर्चचे निष्कर्ष सांगतात की, लिव्हरकडेही दुर्लक्ष करू नये, नाही तर लिव्हरशी संबंधित आजारांचा धोका अधिक राहतो. सोबतच डायबिटीसच्या रूग्णांनी अल्कोहोल सेवन करणे आणि वजन कमी करण्याकडेही अधिक लक्ष दिलं पाहिजे'.

रक्त शर्करा चाचणी म्हणजे काय?
रक्त शर्करा चाचणी ही अशी प्रक्रिया आहे जी आपल्या रक्तातील साखर किंवा ग्लूकोजची मात्रा मोजते. मधुमेहाचे निदान करण्यात मदत करण्यासाठी आपला डॉक्टर हे चाचणी करण्यास सांगू शकेल. मधुमेह असलेले लोक त्यांच्या चाचणीचे व्यवस्थापन करण्यासाठी या चाचणीचा वापर करू शकतात.
रक्त शर्करा चाचणी त्वरित परिणाम देतात आणि आपल्याला पुढील माहिती देतात:
तुमचे आहार किंवा व्यायामाची नियमितता बदलण्याची गरज आहे
तुमच्या मधुमेहावरील औषधे किंवा उपचार कसे कार्यरत आहेत
जर आपले रक्त शर्करा पातळी उच्च किंवा कमी असेल तर
मधुमेहासाठी आपला संपूर्ण उपचार व्यवस्थापित करण्यायोग्य आहेत का ?
नियमित तपासणीचा भाग म्हणून आपला डॉक्टर रक्त शर्करा चाचणी देखील सांगू शकतो. तुम्ही मधुमेहाच्या सुरवातीच्या पायरीवर आहात कि तुम्हाला आधीच मधुमेह झालेला आहे हे बघण्यासाठी डॉक्टर चाचणी सांगू शकतो, ज्या स्थितीमध्ये आपली रक्त शर्करा पातळी सामान्यपेक्षा जास्त असेल.

खालील पैकी कोणतेही घटक असल्यास मधुमेहाचा धोका वाढतो:
आपण 45 वर्ष किंवा त्याहून मोठे आहात
तुम्ही खूप वजनदार आहात
तुम्ही जास्त व्यायाम करत नाही
तुम्हाला उच्च रक्तदाब, उच्च ट्रायग्लिसरायड्स किंवा कमी चांगल्या कोलेस्टेरॉलची पातळी (एचडीएल)आहे.
आपल्याकडे गर्भधारणा मधुमेहाचा इतिहास आहे किंवा 9 पौंड प्रती वजनाचा बाळ जन्माला आला आहे
इन्सुलिन प्रतिकार असल्याचा आपल्याकडे इतिहास आहे
आपल्याकडे स्ट्रोक किंवा हायपरटेन्शनचा इतिहास आहे
आपण आशियाई,आफ्रिकन,हिस्पॅनिक,पॅसिफिक बेटी किंवा मूळ अमेरिकन आहात
आपल्याकडे मधुमेहाचा कौटुंबिक इतिहास आहे

रक्त शर्करा चाचणी काय करते?
आपल्याला मधुमेह आहेत का हे पाहण्यासाठी आपले डॉक्टर रक्त शर्करा चाचणीची मागणी करू शकतात.चाचणी आपल्या रक्तातील ग्लूकोजची मात्रा मोजेल. आपले शरीर अन्न व फळे यांसारख्या आहारातील कर्बोदकांमधे घेते आणि त्यांना ग्लुकोजमध्ये रूपांतरित करते. शर्करा,हे शरीराचे मुख्य स्त्रोत आहे. मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी,होम टेस्ट रक्त शर्करा पातळीवर लक्ष ठेवण्यास मदत करते. रक्तातील साखरेची चाचणी घेतल्यास आपल्याला आपले आहार,व्यायाम किंवा मधुमेह औषधे समायोजित करण्याची आवश्यकता आहे किंवा नाही हे पाहण्यासाठी आपले रक्त शर्करा पातळी ठरविण्यात मदत होऊ शकते.कमी रक्त शर्करा (हाइपोग्लिसेमिया)उपचार न केल्यास कोमा मध्ये जाऊ शकतो.हाय ब्लड शुगर (हायपरग्लासेमिया)मुळे केटोएसिडिसिस होऊ शकते,जो एक जीवघेणा आजार आहे जो बऱ्याचदा टाइप 1मधुमेहाच कारण बनतात. केटोएसिडिसिस होतो जेव्हा आपले शरीर उर्जेसाठी फक्त चरबी वापरण्यास प्रारंभ करते. दीर्घ काळापर्यंत हायपरग्लेसेमिया हृदय, मूत्रपिंड आणि डोळा यांच्यातील रोगासह न्यूरोपॅथी (तंत्रिका क्षति)साठी आपले जोखीम वाढवू शकते.

रक्त शर्करा चाचणीचे धोके आणि दुष्प्रभाव कोणते आहेत?
रक्तातील साखरेच्या चाचणी मध्ये जोखीम किंवा साइड इफेक्ट्स नसते. आपण सुई टोचलेल्या जागेवर वर दुःख,सूज आणि जखम अनुभवू शकता,विशेषतः जर आपण शिरापासून रक्त काढत असाल तर.हे एका दिवसात दूर होत.

रक्त शर्करा चाचण्या प्रकार:
आपण दोन मार्गांनी रक्त शर्करा चाचणी घेऊ शकता. जे लोक त्यांच्या मधुमेहाचे परीक्षण करत आहेत किंवा त्यांचे व्यवस्थापन करीत आहेत ते दररोज चाचणीसाठी ग्लूकोमीटर वापरुन त्यांच्या बोटांवर बारीक सुई मारून छिद्र करू शकता .दुसऱ्या पद्धतीमध्ये रक्त काढले जाते.मधुमेहासाठी सामान्यपणे रक्त नमुने वापरली जातात. आपले डॉक्टर उपवास रक्त शर्करा (एफबीएस) चाचणी ऑर्डर करतील.ही चाचणी आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी किंवा ग्लोकोसिलेटेड हेमोग्लोबिनचा मापन करते,याला हीमोग्लोबिन ए 1 सी चाचणी देखील म्हणतात. या चाचणीच्या परिणामांनी मागील 9 0 दिवसांमध्ये आपल्या रक्तातील साखरेचे प्रमाण प्रतिबिंबित केले आहे. परिणाम दिसून येईल की आपल्याला मधुमेह असल्यास आणि मधुमेहावरील नियंत्रण कसे करावे यावर लक्ष ठेवू शकता.

रक्तातील साखर तपासतपासणी कधी करावी ?
आपण आपल्या रक्त शर्करा चाचणी चा कधी आणि किती वेळा तपास केला पाहिजे हे मधुमेहाच्या प्रकारावर आणि आपल्या उपचारांवर अवलंबून असते.

टाइप 1 मधुमेह
अमेरिकन डायबिटीज असोसिएशनच्या (एडीए)मते,आपण एकाधिक डोस इंसुलिन किंवा इंसुलिन पंप असलेले टाईप 1 मधुमेहाचे व्यवस्थापन करत असल्यास, आपल्या ब्लड शुगरचे निरीक्षण करण्यापूर्वी आपण याची काळजी घ्यावी:
जेवण किंवा स्नॅक खाणे
व्यायाम
झोप
ड्रायव्हिंग किंवा बेबीसिटिंग सारख्या गंभीर कार्ये
उच्च रक्त शर्करा
आपल्याला मधुमेह असल्यास आणि खूप तहान लागत असून वारंवार मूत्रास जावे लागत असल्यास,आपण आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी तपासू इच्छिता. हे उच्च रक्त शर्कराचे लक्षण असू शकते आणि आपल्याला आपल्या उपचार योजनेमध्ये सुधारणा करण्याची आवश्यकता असू शकते. जर आपला मधुमेह चांगला नियंत्रित असेल परंतु तरीही आपल्याला लक्षणे असतील तर याचा अर्थ कदाचित आपण आजारी आहात किंवा आपण तणावग्रस्त आहात. आपल्या कार्बोहाइड्रेट सेवनचा व्यायाम आणि व्यवस्थापन केल्याने आपले रक्त शर्करा पातळी कमी करण्यात मदत होऊ शकते. हे बदल कार्य करत नसल्यास,आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी लक्ष्य श्रेणीमध्ये कशी मिळवावी हे ठरविण्यासाठी आपल्याला आपल्या डॉक्टरांशी भेटण्याची आवश्यकता असू शकते.

कमी रक्त शर्करा
आपल्याला खालीलपैकी कोणतीही लक्षणे दिसल्यास आपले रक्त शर्करा पातळी तपासा:
खूप घाम येत असल्यास
चिडचिड किंवा अधीर
गोंधळलेली मनस्थिती
डोकेदुखी
भुक लागणे आणि मळमळ होणे
खूप झोप लागणे
ओठ किंवा जीभ मध्ये टिंगली किंवा काहीही संवेदना जाणवत नसल्यास
कमकुवत
राग,जिद्दी किंवा दुःखी

चक्राकार,दौड किंवा बेशुद्धपणा यासारख्या काही लक्षणे कमी रक्त शर्करा किंवा इनसुलिन शॉकचे लक्षण असू शकतात. जर आपण रोजच्या इंसुलिन इंजेक्शनवर असाल तर,आपल्या डॉक्टरांना ग्लुकॉन, एक औषधोपचार मागा जो आपल्याला रक्त कमी साखरेची प्रतिक्रिया असल्यास मदत करू शकेल. आपल्याला कमी रक्त शर्करा देखील असू शकतो आणि कोणतीही लक्षणे दिसू शकत नाहीत. याला हायपोग्लेसेमिया अनजान म्हणतात. जर आपल्याला हायपोग्लेसेमिया अनजानपणाचा इतिहास असेल तर आपल्याला आपल्या रक्तातील साखरेची अधिक तपासणी करण्याची आवश्यकता असू शकते.

गर्भवती महिला
काही महिला गर्भावस्थे दरम्यान गर्भधारणा मधुमेह विकसित करतात. हे असे आहे की जेव्हा आपले शरीर इंसुलिनचा वापर करते त्या प्रकारे हार्मोन हस्तक्षेप करतात. यामुळे रक्तातील साखरेचा संचय होतो. गर्भावस्थेच्या मधुमेह असल्यास आपल्या डॉक्टरांनी नियमितपणे आपल्या रक्तातील साखर तपासण्याची शिफारस केली पाहिजे. तपासणी केल्याने आपले रक्त ग्लूकोज पातळी निरोगी श्रेणीत असल्याचे सुनिश्चित होईल. गर्भधारणा मधुमेह बहुधा बाळंत झाल्यानंतर दूर निघून जातो.

नियोजित चाचणी नाही
आपल्याला टाइप 2मधुमेह असल्यास आणि आहार-आणि व्यायाम-आधारित उपचार योजना करत असल्यास होम टेस्टिंग अनावश्यक असू शकते. आपण कमी रक्त शर्कराशी संबंध नसलेले औषधे घेत असाल तर आपल्याला घराच्या चाचणीची देखील आवश्यकता नाही.

आजाकाल तणावग्रस्त होत चाललेल्या जीवनशैलीमुळे लाईफ़स्टाईलशी निगडीत अनेक आजारांचा धोका बळावला आहे. यापैकी एक म्हणजे मधुमेह. मधुमेहाच्या रूग्णांना आहाराचं पथ्यपाणी सांभाळणं अत्यंत गरजेचे आहे. मधुमेहावर पूर्णपणे मात करणं कठीण असले तरीही काही उपायांनी त्यावर नियंत्रण मिळवता येऊ शकते.

मधुमेहींसाठी शेपूची भाजी अत्यंत फायदेशीर आहे. शेपूच्या भाजीच्यामुळे रक्तातील साखरेचं प्रमाण आटोक्यात ठेवण्यास मदत होते. शेपूची भाजी ही ओव्याच्या प्रजातींपैकी एक आहे. त्यामुळे मधुमेहींसोबतच इतर काही आजारांनाही आटोक्यात ठेवण्यास मदत होते.

हाडांना बळकटी -
शेपूच्या भाजीमध्ये कॅल्शियम घटक मुबलक प्रमाणात असतात. त्यामुळे ऑस्टोपोरायसिसचा त्रास दूर ठेवण्यासाठी शेपू मदत करते.


गॅस कमी होतो -
वातावरणातील बदलांमुळे असेल किंवा चूकीच्या आहार पद्धतीमुळे पोटात गॅस होऊ शकतो. शेपूच्या भाजीमुळे वरंवार होणारा हा गॅसचा त्रास नैसर्गिकरित्या आटोक्यात ठेवण्यास मदत होते.

तोंडाचं आरोग्य जपतं -
शेपूच्या भाजीमुळे तोंडाचं आरोग्य जपण्यासाठीदेखील मदत होते. यामधील अ‍ॅन्टिऑक्सिडंट घटक हिरड्यांचं आरोग्य जपते. सोबतच इंफेक्शनचा धोका कमी करण्यासही मदत होते.

रोगप्रतिकारशक्ती सुधारते
शेपूच्या भाजीमुळे शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती सुधारण्यास मदत होते. शरीरात वाढणार्‍या बॅक्टेरिया, व्हायरसचा धोका कमी होण्यास मदत होते. यामुळे रोगप्रतिकारशक्ती सुधारण्यास शेपूची भाजी मदत करते.

श्वसनाचा त्रास
शेपूच्या भाजीमध्ये आढळणारे नैसर्गिक स्वरूपातील तेल श्वसन संस्थेचं आरोग्य सुधारायला मदत करतात.

मधुमेहाचं निदान झालं की प्रामुख्याने खाण्या-पिण्यावर बंधन येतात. आहराचं गणित सांभाळलं नाही तर रक्तातील साखरेचं प्रमाण कमी जास्त होऊ शकते. मात्र ठराविक वेळेच्या अंतराने काही खाल्ले गेले नाही तरीही त्रास होऊ शकतो. सामान्य लोकांप्रमाणेच मधुमेहींच्या आहारातही योग्य नाश्ता गरजेचा आहे. अनेकदा घाईगडबडीत सकाळी बाहेर पडावं लागत असल्याने अनेकजण नाश्ता टाळतात.

मधुमेहींसाठी सकाळी नाश्ताला आहारात दूधाचा समावेश करणं अत्यंत फायदेशीर आहे. यामुळे रक्तातील साखरेचं प्रमाण नियंत्रणात राहण्यास मदत होते.

मधुमेहींसाठी दूध फायदेशीर
कॅनडा युनिव्हर्सिटी ऑफ ग्वेल्फ आणी युनिव्हर्सिटी ऑफ टोरंटोच्या एका अभ्यासानुसार नाश्तामध्ये चांगल्या प्रतीच्या प्रोटीनयुक्त दूधाचा समावेश केल्याने मधुमेहींना फायदा होऊ शकतो. या प्रकाशित अहवालानुसार, नाश्त्यामध्ये बदल केल्याने टाईप 2 डाएबिटीजचा त्रासही आटोक्यात ठेवला जाऊ शकतो.


दूधाचा फायदा
नाश्तामध्ये दूधाचा समावेश केल्याने रक्तातील ग्लुकोज नियंत्रणात ठेवण्यास मदत होते.

जर्नल ऑफ डेअरी सायन्समध्ये प्रकाशित करण्यात आलेल्या अहवालानुसार योग्य वेळी दूधाचं सेवन केल्याने त्याचा आरोग्याला फायदा होतो. यामुळे कार्बोहायड्रेटचं पचन हळूहळू होण्यास मदत होते. परिणामी रक्तातील साखरेचं प्रमाण नियंत्रणात राहण्यास मदत होते.

भूक लागणं ही एक सामान्य क्रिया आहे. त्याद्वारा शरीरात एनर्जी टिकवून ठेवण्याचं कार्य सुरळीत चालतं. मात्र भूकेचे गणित बिघडणं हे शरीरात काही दोष वाढत असल्याचे लक्षण आहे. डिहायड्रेशन किंवा गरोदरपणात सतत भूक लागू शकते. मात्र तुम्हांला सतत भूक लागत असेल तर त्याकडे वेळीच लक्ष देणं गरजेचे आहे.

सतत भूक लागण्याची कारण आणि आजार

1. मधुमेह -
भारताला मधुमेहाची राजधानी म्हणतात. मधुमेह हा आजार आबालवृद्धांमध्ये झपाट्याने वाढत आहे. बदलत्या लाईफस्टाईमुळे हा आजार वयाच्या कोणत्याही टप्प्यावर बळावण्याचा धोका वाढला आहे. सतत भूक लागणं हे मधुमेहातील एक लक्षण आहे. त्यामुळे याकडे दुर्लक्ष करू नका.

2. इटिंग डिसऑर्डर
बुलूमिया ही एक इटिंग डिसऑर्डर आहे. यामध्ये रूग्ण अनियमितपणे खातात. अति खाल्ल्याने अनेकदा रूग्णांना उलटीचा त्रास होतो.

3.पोटात जंत
पोटात जंत झाल्यास तुम्हांला सतत भूक लागू शकते. कारण जंत परजीवी असतात. अनेकदा ते पोटातील आहारातून मिळणारी पोषकद्रव्यं शोषून घेतात. यामधूनच शरीरात फॅट वाढणं, रक्तातील साखरेची पातळी वाढणं अशा समस्या बळावतात. जंताचा त्रास समूळ हटवण्यासाठी टोमॅटोसोबत 'हा' मसाल्याचा पदार्थ खाणं फायदेशीर

4. औषधं -
काही औषधांमुळेही सतत भूक वाढते. या समस्येला हायपरफेजिया म्हणतात. कोर्टिकोस्टेरोइड्स, साइप्रोफेटेडाइन आणि ट्राईसाइक्लिक अशा अ‍ॅन्टी डिसप्रेसंट औषधांच्या सेवनामुळे अधिक भूक लागू शकते.

5. पीएमएस -
पीएमएस म्हणजेच प्रिमेंस्ट्राईल सिंड्रोमच्या समस्येमध्ये सतत भूक लागणं हे लक्षण आढळते. यासोबतच डोकेदुखी, पोटात मुरडा मारणं, बद्धकोष्ठतेचा त्रास बळावू शकतो.

6. ताण तणाव
ताणतणावामध्ये असणार्‍या व्यक्तीदेखील अनियमितपणे खात असतात. यामुळे त्यांच्यामध्ये सतत खाण्याची इच्छा बळावत राहते. मेंदूवर ताण आल्यानंतर कॉर्टिकोट्रोपिनचा प्रवाह वाढतो. यामधूनच अड्रेनालाइनचं प्रमाणही वाढतं. हे भूकेचं प्रमाण वाढण्याचं एक कारण आहे. ... म्हणून भूक लागल्यावर राग अनावर होतो